Τὸ ἐρώτημα τοῦ τίτλου δὲν ἀναφέρεται στὸν πασίγνωστο μεγάλο ποιητή, ἀλλὰ στὸν ἄσημο πρόγονό του ποὺ τοῦ κληροδότησε τὸ ἐπώνυμο.
Σύμφωνα μὲ τὴν ἀνηψιὰ τοῦ ποιητῆ Χαρίκλεια-Βαλιέρι Καβάφη, «Καβάφης» σημαίνει ποιητής:
–Το «Καβάφης» έχει κάποια έννοια σε άλλη γλώσσα;
–Ναι, στα τουρκικά και αραβικά θα πει «ποιητής». Λοιπόν, σ’ αυτές τις δυο γλώσσες έχει έννοια, στα ελληνικά καμιά.
Γιὰ νὰ δοῦμε τί λέει τὸ λεξικό. Στὸ τουρκοαγγλικὸ Redhouse γράφει:
- kavafi (.– –) A lrnd., pl. of kafiye
- kafiye
- A rhyme.
- –i asliye lrnd. main rhyme.
- – düşür= to find a suitable rhyme.
- –i mûkayyede lrnd. rhyme which ends with two consonants, as bezm / rezm.
- –i mutlaka= lrnd. pure rhyme.
- –i mülhaka= lrnd. secondary rhyme.
- – sözlüğü lrnd. rhyming dictionary.
- kafiyeci rhymer, rhymester, versifier.
- kafiyeli rhyming, rhymed.
- kafiyeperdaz (–..–) P lrnd. composer of rhymes, versifier.
- kafiyesene
- (–…) P lrnd. weigher of rhymes, versifier.
- –î (–…–) lrnd. versification.
- kafiyesiz rhymeless, not rhyming.
Τὸ λεξικὸ γράφει, λοιπόν, ὅτι «καβαφὶ» εἶναι ὁ λόγιος πληθυντικὸς τῆς λόγιας λέξης «καφιγιέ», ποὺ σημαίνει «ρίμα». Ἄρα «καβαφὶ» σημαίνει «ρίμες, ὁμοιοκαταληξίες». Ἡ παράγωγη λέξη «καφιγιετζὶ» σημαίνει τὸν ριμαδόρο, τὸν στιχοπλόκο, ὅπως καὶ οἱ λόγιες λέξεις καφιγιεπερντὰζ καὶ καφιγιεσενέ, ἐνῶ «καφιγιελὶ» εἶναι ὁ ὁμοιοκατάληκτος καὶ «καφιγιεσὶζ» ὁ ἀνομοιοκατάληκτος, αὐτὸς ποὺ δὲν κάνει ρίμα.
Ἂς μὴν κλείσουμε ἀκόμα τὸ λεξικό:
- kavaf [haffaf]
- maker or seller of cheap shoes.
- – işi coarsely made.
- – malı shoddy goods.
- kavafhane (..–.) obs. shoe workshop
- kavafiye(..–.) A
- ready-made shoe shop
- stock in a ready-made shoe shop.
- haffaf (.–) A lrnd., same as kavaf
Ὥστε «καβὰφ» εἶναι παραφθορὰ τοῦ ἀραβικοῦ χαφφάφ καὶ σημαίνει τὸν παπουτσή, τὸν κατασκευαστὴ ἢ πωλητὴ φτηνοπάπουτσων. Οἱ παράγωγες λέξεις σημαίνουν τὴ φτηνοδουλειά, τὸ τσαγκάρικο, τὸ μαγαζὶ ἕτοιμων παπουτσιῶν, καθὼς καὶ τὸ στὸκ τοῦ μαγαζιοῦ αὐτοῦ.
Τί σημαίνει, λοιπόν, «Καβάφης»; «Ὁμοιοκαταληξίες» ἢ «παπουτσής»; Μᾶλλον σίγουρα τὸ δεύτερο. Ταπεινῆς καταγωγῆς ἦταν λοιπὸν καὶ τὸ σόι τῶν Καβάφηδων…
Τυμβωρύχος τῶν Αἰώνων 
14 σχόλια
Comments feed for this article
2011/11/15 στἰς 18:42
Δύτης των νιπτήρων
E, ναι… (πρώτη φορά ακούω την ποιητική εκδοχή!)
2011/11/15 στἰς 22:56
Ein Steppenwolf
Παραήταν ευτυχής η σύμπτωση 🙂
2012/04/21 στἰς 16:53
χαρη
κι εγώ, η άσχετη από αραβοτούρκικα (!) τήν εκδοχή περί παπουτσήδων ήξερα (μάλλον αυτή η εκδοχή υπήρχε για χρόνια – και όσο ζούσε ο καβάφης δλδ – ώσπου η ανηψιά υποκύπτοντας στη (μετέπειτα) μεγάλη δόξα τού θείου θέλησε να εξωραΐσει λίγο και το – μακρινό αθώο πλην πληβείο – παρελθόν)
(άλλωστε το λέει η καημένη : “εγώ είμαι άνθρωπους που ‘ναι για το ορθό, το σωστό. Τα σεξουαλικά τα διαβάζω, μα δε μ’ αρέζουνε…”)
παρεπί, πρέπει να έχω δει συνέντευξή της στην τηλεόραση (παλιότερη, αλλά επαναλήφθηκε πρόσφατα, σε κρατικό κανάλι) : κι ήταν έτσι όπως βγαίνει κι απ’ τη συνέντευξή της, καθωσπρέπει, συμπαθέστατη (αν εξαιρέσουμε την καθωσπρεποσύνη) αλλά άσχετη… (“η καημένη” : μ’ αρέσει η λέξη Λύκε, ως πολύ καβαφική! 🙂 )
2012/04/21 στἰς 17:21
Ein Steppenwolf
Χάρη, καλωσήρθες και τυπικά!
κι εγώ τήν εκδοχή περί παπουτσήδων ήξερα
Μήπως θυμάσαι από πού;
ώσπου η ανηψιά υποκύπτοντας στη (μετέπειτα) μεγάλη δόξα τού θείου θέλησε να εξωραΐσει λίγο και το – μακρινό αθώο πλην πληβείο – παρελθόν)
Μπορεί. Πάντως η ίδια η Χαρίκλεια δεν συμπαθούσε την κομπορημοσύνη του Καβάφη για το βυζαντινό παρελθόν της οικογενείας. Αυτά στο πιο δηλητηριώδες κείμενο που έχω διαβάσει ποτέ: «Κωνσταντίνος Καβάφης»
Οπότε απ’ τη μια τον αντιπαθούσε, απ’ την άλλη όμως τον θαύμαζε, γι’ αυτό μπορεί από παπουτσή να τον έκανε ποιητή.
παρεπί, πρέπει να έχω δει συνέντευξή της στην τηλεόραση (παλιότερη, αλλά επαναλήφθηκε πρόσφατα, σε κρατικό κανάλι)
Ήταν μήπως η δημοσιογραφική επιτυχία του Φρέντυ Γερμανού, που την είχ’ εντοπίσει στη Λέσβο και μίλησε μαζί της
τρειςτέσσερις μέρες πριν εκείνη να πεθάνει;2012/04/23 στἰς 00:09
χαρη
Λύκε καλώς σέ βρήκα (και τυπικά)
για τούς “τσαγκάρηδες/καβάφηδες” δεν έχω δυστυχώς να σού πω τίποτα ενδιαφέρον. Αυτή την ερμηνεία απλώς ήξερα κι εγώ, και έχω την εντύπωση ότι την ξέραν όλοι (μού’χει κολλήσει βέβαια τώρα ότι κάτι είχε γράψει ο σαρεγιάννης περί αυτού (στις αναμνήσεις του, ή πώς το λέγαν το βιβλίο του για τόν καβάφη, δεν τό ‘χω τώρα) αλλά μπορεί να κάνω (μάλλον) και λάθος…)
ο σύνδεσμος με το κείμενο τής ανηψιάς είναι *φοβερά* ενδιαφέρων – μά πού τούς βρίσκεις 😛 – και τον κρατάω κι εγώ για μελλοντικές εκμεταλλεύσεις!
(μ’ άρεσε πολύ (μαζί με την εικόνα τών αλλαγών τού καβάφη μόλις συναντούσε κάναν ενδιαφέροντα νέο) κι αυτή η εικόνα: “…οι εκνευρισμοί του. Με την παραμικρότερη αφορμή στην πιο ασήμαντη αντίθεση. Τα κατσαρά του μαλλιά ορθώνονταν πάνω στο κεφάλι του ενώ εξοργισμένος με μεγάλα βήματα διέσχιζε το δωμάτιο πάνω-κάτω φωνάζοντας από θυμό. Το διαμέρισμά του επί της οδού Lepsius ήταν ξεκουραστικό. Μου άρεσε να φυλλομετρώ τα βιβλία της βιβλιοθήκης – που αρνιόταν να μου τα δανείσει…”)
ξέρω ποια εκπομπή λες, και ίσως την έχω δει κι αυτήν, αλλά νομίζω ότι υπήρξε και μια δεύτερη – τεσπα δεν μπορω σαν εσένα να βρίσκω ό,τι θέλω, πήγα στα αρχεία της ερτ και δεν έβγαλα άκρη –
καλό βράδυ (τώρα άρχισα να ψάχνω και τα δικά σου αρχεία 🙂 )
2012/04/23 στἰς 10:42
Ein Steppenwolf
ο σύνδεσμος με το κείμενο τής ανηψιάς είναι *φοβερά* ενδιαφέρων
Είχα βρει το κείμενο πριν αρκετά χρόνια και μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση.
(μ’ άρεσε πολύ (μαζί με την εικόνα τών αλλαγών τού καβάφη μόλις συναντούσε κάναν ενδιαφέροντα νέο) κι αυτή η εικόνα: “…οι εκνευρισμοί του. Με την παραμικρότερη αφορμή στην πιο ασήμαντη αντίθεση.
Εμένα πάλι μ’ εντυπωσίασε το σφάξιμο με το βαμβάκι, πως ο μεγαλύτερος ποιητής της νεοελληνικής γλώσσας
Πάντως είναι ενδιαφέρον ότι δεν τον ψέγει καθόλου για την ομοφυλοφιλία του. Στη συνέντευξη στον Φρέντυ Γερμανό, τοὺ το είχε κόψει απ’ την αρχή, λέγοντας ότι ο Καβάφης ήταν πάντα ντυμένος σαν κύριος, με σκούρο αγγλικό σακάκι και παντελόνι, είχε άψογους τρόπους και είναι δική του υπόθεση τι έκανε όταν ήταν μόνος μ’ έναν άλλον κύριο.
ξέρω ποια εκπομπή λες, και ίσως την έχω δει κι αυτήν, αλλά νομίζω ότι υπήρξε και μια δεύτερη
Παράξενο! Αδύνατον η δεύτερη ν’ ακολούθησε την πρώτη, διότι στο μεταξύ η Χαρίκλεια είχε πεθάνει. Άρα προηγούνταν. Μα τότε τι δημοσιογραφική επιτυχία ήταν που ο Φρέντυ Γερμανός ανακάλυψε τον μοναδικό ζώντα συγγενή του Καβάφη;
τεσπα δεν μπορω σαν εσένα να βρίσκω ό,τι θέλω, πήγα στα αρχεία της ερτ και δεν έβγαλα άκρη
Την εκπομπή του Φρέντυ Γερμανού έψαχνες ή τη δεύτερη; Κι εγώ μόνο αυτή βρήκα.
τώρα άρχισα να ψάχνω και τα δικά σου αρχεία
Το αρχείον της Στέππας στη διάθεσή σας!
2012/04/23 στἰς 11:28
Ein Steppenwolf
Πάντως είναι ενδιαφέρον ότι δεν τον ψέγει καθόλου για την ομοφυλοφιλία του. Στη συνέντευξη στον Φρέντυ Γερμανό, τοὺ το είχε κόψει απ’ την αρχή, λέγοντας ότι ο Καβάφης ήταν πάντα ντυμένος σαν κύριος, με σκούρο αγγλικό σακάκι και παντελόνι, είχε άψογους τρόπους και είναι δική του υπόθεση τι έκανε όταν ήταν μόνος μ’ έναν άλλον κύριο.
Συγκεκριμένα:
2012/04/23 στἰς 15:55
χαρη
περίεργα πράγματα συμβαίνουν! διέτρεξα στα γρήγορα την εκπομπή τού γερμανού, και δεν την έχω ξαναδεί! όμως έχω δει και μάλιστα σχετικά πρόσφατα (φέτος δλδ) (σε επανάληψη βέβαια) (στην ετ1 νομίζω – αλλά μπορεί και στη νετ) συνέντευξη όπου μιλάει (-ούσε) επιζώσα συγγένισα τού καβάφη, που πρέπει να ήταν η χ. β. – κ. – αλλά πολύ νεότερη απ’ ό,τι εδώ, καθόταν έξω, περπατούσε, κλπ…
υπήρχε μάλιστα νομίζω και μια νεότερη μαζί της, που την είχε πάρει (η χαρίκλεια) υπό την προστασία της – ή κάπως έτσι; – γμτ η μνήμη μου είναι *σκατά* 😉
αυτό που λες, το “σφάξιμο με το μπαμπάκι” αποτελεί όντως καταπληκτική μαρτυρία για τον “ζωντανό” (και “σνομπ”) καβάφη, αλλά έλα που δεν μού κάνει και τόσο μεγάλη εντύπωση όσο θα ‘πρεπε; έχω πειστεί απολύτως ότι οι αντιφάσεις τον χαρακτήριζαν τον καβάφη σε πολύ μεγάλο βαθμό (μεγαλύτερο ίσως απ’ ό,τι όλους τούς άλλους, κι εμάς τούς ίδιους!)
(το επόμενο δικό μου ανέβασμα είναι για τόν καβάφη (έπεται επέτειος!) και ό,τι θα δεις είχε ξεκινησει ακριβώς από τις αντιφάσεις του, γι’ αυτό ίσως μιλάω έτσι)
2012/04/24 στἰς 00:47
Ein Steppenwolf
Έχω την υποψία ότι δεν πρόκειται για την Χαρίκλεια, αλλά για τη μικρανεψιά του Καβάφη, τη Μαρίνα Valieri-Καβάφη, η οποία γεννήθηκε το 1932 στο Παρίσι, είναι κόρη της Χαρίκλειας και ζει κι αυτή στη Λέσβο. Και πού ήταν το 1982-83, όταν πέθανε η μάνα της; Δεν ξέρω. Φαίνεται ότι τα τσούγκρισαν άσκημα λόγω της ερωτικής σχέσης της Μαρίνας με κομμουνιστή εργάτη, που κατέληξε στη γέννηση της κόρης της.
Η νεότερη γυναίκα μάλλον είναι η κόρη της· μοιάζουν πολύ στο πρόσωπο.
Περιμένουμε την 29η Απριλίου με ανυπομονησία!
2012/04/24 στἰς 11:22
χαρη
η “υποψία” σου να γίνει βεβαιότητα! Αυτή ήτανε που είχα δει : η μαρίνα, λοιπόν (και όχι η μαμά της)
πολλά ευχαριστώ για τους συνδέσμους – που μού έλυσαν και το *μεταφυσικό* πρόβλημα αν θυμάμαι τί θυμάμαι 😆
υγ : ή Μαρίνα λοιπόν αυτή, ήτανε πάρα πολύ ζωντανή και εξαιρετική αφηγήτρια!
2012/04/24 στἰς 13:58
Ein Steppenwolf
Λύθηκε το μυστήριο…
Δυστυχώς δεν βρήκα το ντοκυμαντέρ του Κορεξενίδη στο Διαδίκτυο.
2012/04/23 στἰς 16:00
χαρη
(συνέχεια, το ξέχασα προηγουμένως): μπορεί η “αξιοπρέπεια” να τής απαγορεύει να ασχοληθεί ιδιαίτερα (πάντως κάπου είδα σ’ αυτά που παραπέμπεις μια φράση της ότι τα “σεξουαλικά” (τού κ.) δεν τής αρέσαν καθόλου – τής αρέσαν τα “συμβολικά”, κλπ. (Λογικό όμως ε;)
το αρχείο θα το ξεκοκκαλίσω, μερσί
2012/04/24 στἰς 00:27
Ein Steppenwolf
Στο Ριζοσπάστη το έγραφε ότι τα σεξουαλικά τα σιχαίνεται και της αρέσουν τα συμβολικά. Συμφωνώ πως και η αποστροφή και η προτίμηση είναι λογικές, η μεν διότι η Χαρίκλεια έλαβε βικτωριανή ανατροφή, η δε διότι η συμβολική περίοδος του Καβάφη είναι η πιο βατή για τον αναγνώστη. Τα καλύτερα ποιήματα είναι βέβαια αυτά των τελευταίων χρόνων.
2012/04/24 στἰς 11:15
χαρη
βεβαίως, βεβαίως!