Πρόκειται γιὰ τὴν περίφημη φράση ἀπὸ τὴ «Ζωὴ ἐν τάφῳ» τοῦ Στρατῆ Μυριβήλη, τὴν ὁποία ὁ συγγραφέας ἀφαίρεσε ἀπὸ τὴν ἔκδοση τοῦ 1955, μὲ συνέπεια πολλοὶ ἀναγνῶστες ποὺ γνωρίζουν μόνο τὴν τελικὴ μορφὴ τοῦ ἔργου, νὰ θεωροῦν τὴν ὕπαρξη τῆς φράσης μῦθο καὶ ἀνθελληνικὴ προπαγάνδα. Τὸ μυθιστόρημα πρωτοκυκλοφόρησε ὡς βιβλίο τὸ 1924, ἀλλὰ πρὶν εἶχε δημοσιευθεῖ σὲ συνέχειες στὴν ἐφημερίδα τῆς Μυτιλήνης «Καμπάνα», διευθυντὴς τῆς ὁποίας ἦταν ὁ ἴδιος ὁ Μυριβήλης. Στὴ βάση δεδομένων «Ψηφιοθήκη» τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ὑπάρχουν σὲ μορφὴ ἀρχείου PDF ὅλα τὰ φύλλα τῆς ἐφημερίδας μὲ τὶς συνέχειες τοῦ μυθιστορήματος. Στὸ φύλλο ἀριθμὸς 027, μὲ ἡμερομηνία 1923-09-25, δημοσιεύεται ἡ εἰκοστὴ πέμπτη συνέχεια. Στὴν τέταρτη καὶ τελευταία σελίδα εἶναι τυπωμένο τὸ «Μακεντὸν ὀρτοντόξ». Ἰδοὺ ὁλόκληρη ἡ ἐπίμαχη παράγραφος (ἀπὸ τὸ κεφάλαιο ΙΖʹ):
Νὰ τώρα κι ὁ ἀκριβὸς θησαυρὸς ποὺ ξεσκάλιξα μὲς τὴ χωριάτικη, τὴ «βάρβαρη» αὐτὴ ψυχή, ποὖναι ἀμόλευτη καὶ παρθενικιὰ σὰν τἀπάτητο χιόνι μιᾶς βουνοκορφῆς. Ἡ Ἄντσιω ἔχει δυὸ γυιοὺς στρατιῶτες. Κ’ οἰ στρατιῶτες αὐτοὶ εἶναι μὲς τοὺς ὀχτροὺς ποὺ βρίσκονται ἀντίκρυ μας στὰ χαρακώματα τοῦ Περιστεριοῦ. Αὺτοὶ ὲδῶ οἱ χωριάτες ποὺ τὴ γλώσσα τους τὴν καταλαβαίνουν περίφημα κοἱ Βούλγαροι κοἱ Σέρβοι ἀντιπαθοῦνε τοὺς πρώτους γιατὶ τοὺς πήρανε τὰ παιδιά τους στὸ Στρατό. Μισοῦν τοὺς δεύτερους ποὺ τοὺς κακομεταχειρίζουνται γιὰ Βουργάρους. Καὶ κυττᾶνε μὲ ἀρκετὰ συμπαθητικὴ περιέργεια ἐμᾶς τοὺς περαστικοὺς Ρωμιοὺς ἐπειδὴ εἴμαστε οἱ γνήσιοι πνευματικοὶ ὑπήκοοι τοῦ Πατρίκ, δηλαδὴ τοῦ «Ὀρθοδόξου Πατριάρχη τῆς Πόλης». Γιατὶ ἡ ἰδέα του ἁπλώνεται ἀκόμα, τυλιγμένη μέσα σὲ μιὰ θαμπὴ μυστικοπάθεια πολὺ παράξενη, πάνου σαὐτό, τὸν ἁπλοϊκὸ χριστιανικὸ κόσμο. Ἔπειτα οἱ τάφοι τῶν παλιῶ τους προεστῶν ἔχουνε πάνω στὶς πέτρες σκαλισμένα Ἑλληνικὰ γράμματα. Τὰ ἴδια γράμματα ποὖναι γραμμένα πάνου στὰ σκεβρωμένα κονίσματά τους, καὶ στὰ παλιὰ ἐκκλησιαστικά βιβλία τῶν ἐκκλησιῶ τους. Ὡς τόσο δὲ θέλουν νἆναι μήτε «Μπουλγκάρ», μήτε «Σρρπ» μήτε «Γκρρτς». Μοναχὰ «Μακεντὸν ὀρτοντόξ».
Σελίδα 1
Σελίδα 4
21 σχόλια
Comments feed for this article
2014/04/08 στἰς 12:14
alienellin
Δεν καταλαβαίνω γιατί η φράση θα ήταν ανθελληνική προπαγάνδα.
2014/04/08 στἰς 15:08
Ein Steppenwolf
Τεράστια κουβέντα θ’ ανοίγαμε. Σημαντική μερίδα της ελληνικής κοινής γνώμης πιστεύει πως το σλαβομακεδονικό έθνος είναι κατασκεύασμα του Τίτο, όχι πριν το 1945. Η μαρτυρία του Μυριβήλη θα μπορούσε ν’ αποδεικνύει το αντίθετο.
2014/04/08 στἰς 15:13
alienellin
Δηλώνω άγνοια για το θέμα. Έχεις κανένα λινκ πρόχειρο;
2014/04/08 στἰς 16:00
Ein Steppenwolf
Διάβασε εδώ τα σχόλια.
2014/04/08 στἰς 19:41
alienellin
Βασικά αυτό με τη θεωρία περί Τίτο δεν ήξερα, κατά τα άλλα δεν είμαι σίγουρη τι εννοείς “σλαβομακεδονικό έθνος”. Γενικά εγώ νόμιζα ότι σλαβομακεδόνες ήταν τα σλαβικά φύλα που δεν εξελληνίστηκαν και έμεναν / μένουν στην περιοχή που ήταν η Αρχαία Μακεδονία δηλαδή στον ελληνικό νομό Μακεδονίας και πιο πάνω, μέχρι και τα σημερινά Σκόπια.
2014/04/08 στἰς 19:57
Ein Steppenwolf
Δε θέλω να τους πω ούτε (γυφτο- κλπ.)Σκοπιανούς ούτε σκέτα Μακεδόνες, οπότε τους λέω Σλαβομακεδόνες.
Η λέξη «Μακεδονία» ως γεωγραφικός όρος είναι αόριστος. Τα σύνορα του αρχαίου μακεδονικού βασιλείου δεν έμειναν σταθερά στο χρόνο. Στο Βυζάντιο η Μακεδονία περιλάμβανε και τη σημερινή Θράκη. Π.χ. η Μακεδονική Δυναστεία των βυζαντινών αυτοκρατόρων κρατούσε από ένα χωριό έξω από την Αδριανούπολη, αν δε με απατά η μνήμη μου. Αλλά δεν την λένε «Θρακική Δυναστεία», τη λένε Μακεδονική. Στην Οθωμανική αυτοκρατορία πάλι η Μακεδονία είχε άλλη έκταση: ελληνική Μακεδονία, ΠΓΔΜ, βουλγαρική Μακεδονία, αλβανική Μακεδονία (δηλαδή η Κορυτσά). Δε θυμάμαι αν υπήρχε ρωμαϊκή Μακεδονία και τι σύνορα είχε. Μεγάλο μπέρδεμα!
2014/04/08 στἰς 20:55
Ein Steppenwolf
Λοιπόν, υπήρχε ρωμαϊκή Μακεδονία, που περιλάμβανε και τη Θεσσαλία, την Εύβοια και τη βόρεια Αλβανία…
2014/04/08 στἰς 21:05
alienellin
Απλά πράγματα δηλαδή. Πάντως ο όρος Σλαβομακεδόνες υπάρχει, απλά νομίζω ότι αναφέρεται σε φυλή και όχι σε έθνος.
2014/04/08 στἰς 23:24
Ein Steppenwolf
Το νεοπαγές σλαβομακεδονικό έθνος πώς θα το πεις δηλαδή;
2014/04/09 στἰς 11:27
alienellin
Σωστό, αλλά είχα την εντύπωση ότι σλαβομακεδόνες δεν έχει μόνο εκεί. Νομίζω κι εδώ π.χ. έχουν ξεμείνει μερικοί.
2014/04/09 στἰς 18:57
Ein Steppenwolf
Πράγματι υπάρχουν σλαβομακεδόνες και στη βόρεια Ελλάδα, αν και το ζήτημα μπερδεύεται, π.χ: τι εθνική συνείδηση έχουν; Επειδή τέτοια ερωτήματα δεν απαντώνται με αντικειμενικές μετρήσεις με τη ζυγαριά και τη μεζούρα, προσφέρονται γι’ ατέρμονες συζητήσεις και καβγάδες.
Πάντως για το επίσημο ελληνικό κράτος δεν υπάρχουν. Είναι Ανύπαρκτοι και μιλούν Ανυπαρκτινά.
2014/04/09 στἰς 21:17
alienellin
Είχα την εντύπωση ότι και οι ίδιοι κρύβονται, αλλά ποιος ξέρει…
2014/04/11 στἰς 10:58
Ein Steppenwolf
Μ’ όσα έχουν τραβήξει, πώς να μην κρύβονται;
2014/04/11 στἰς 11:05
alienellin
Δυστυυχώς δεν το γνωρίζω το θέμα, οπότε τι να πω…
2014/04/11 στἰς 11:55
Ein Steppenwolf
Ο Μεταξάς τους είχε απαγορεύσει να μιλούν τα «ντόπια». Αν σε άκουγε ο αστυνόμος, σου έκοβε πρόστιμο. Οπότε στο παζάρι αναγκαζόσουν να δώσεις παραγγέλματα στο γαϊδούρι σου στα ελληνικά («Γαϊδούρι σταμάτα»!), αλλά το γαϊδούρι, όχι ενήμερο για τις μεταβολές του νόμου, δεν καταλάβαινε το ελληνικό παράγγελμα και συνέχιζε να προχωρά. Ή όργωνες το χωράφι και φώναζες στα υποζύγια «Κλίνατ’ επί δεεεεξιά!» για να στρίψουν, καθώς τα παραγγέλματα που είχες μάθει στο στρατό ήταν τα μόνα ελληνικά που γνώριζες.
Μεταπολεμικά είχαν γίνει δημόσιες ομαδικές ορκωμοσίες των κατοίκων κάποιων χωριών ότι θα πάψουν να χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους και στο εξής θα μιλούν μόνο ελληνικά. Δες εδώ. Εφημερίδα «Μακεδονία», 1959-07-07, σ. 5:
Τον καιρό της χούντας τους βάζανε να ντυθούν αρχαίοι Έλληνες και να παρελάσουν στις εθνικές επετείους, προς απόδειξιν της ελληνικής τους καταγωγής και συνείδησης.
Κλπ. κλπ. Ρεζιλίκι…
2014/05/24 στἰς 13:50
Θωμάς
Και η Πηνελόπη Δέλτα στα “Μυστικά του Βάλτου” (στην έκδοση που έχω εγώ, της δεκαετίας του 70) αναφέρεται σε ντόπιους κατοίκους της Μακεδονίας που μιλούν “μακεδονικά” όπως τα ονομάζει εννοώντας τα σλαβικά. Δε θυμάμαι αν τους ονομάζει και “Μακεδόνες”. Θα πρέπει να το ψάξω το βιβλίο, δεν το έχω πρόχειρο. Υποθέτω ότι στις νεότερες εκδόσεις του βιβλίου το συγκεκριμένο απόσπασμα θα έχει αφαιρεθεί.
Χάρηκα για τη γνωριμία.
2014/05/25 στἰς 12:45
Ein Steppenwolf
Καλωσήλθες Θωμά!
Το κείμενο του Μυριβήλη είχε αλλαχτεί από τον ίδιο το συγγραφέα. Δικό του ήταν, ό,τι ήθελε το ’κανε.
Το κείμενο της Δέλτα, που είναι του 1937, λογικά δεν πρόλαβε ν’ αλλαχτεί από την ίδια, αφού αυτοκτόνησε το 1941. Αν έχει αλλαχτεί (που δεν το ξέρω), η δουλειά θα έγινε από επιμελητές, δηλαδή θα έχουμε να κάνουμε με παραχάραξη.
Έψαξα στον «Βάλτο» και βρήκα τις εξής αναφορές:
Κι ένα στοιχείο νοηματικής γλώσσας:
Και οι σημερινοί Βούλγαροι έτσι ακριβώς λένε «ναι», κουνώντας το κεφάλι πλάγια και όχι πάνω-κάτω. Για τους σημερινούς Σλαβομακεδόνες δεν γνωρίζω.
2014/09/15 στἰς 11:48
Ein Steppenwolf
Και οι σημερινοί Βούλγαροι έτσι ακριβώς λένε «ναι», κουνώντας το κεφάλι πλάγια και όχι πάνω-κάτω. Για τους σημερινούς Σλαβομακεδόνες δεν γνωρίζω.
Σλαβομακεδόνες της FYROM που ρώτησα, μου είπαν ότι κουνάνε το κεφάλι «όχι ανάποδα, όπως οι Βούλγαροι, αλλά όπως όλος ο κόσμος».
2014/06/19 στἰς 11:48
michail
steppenwolf, δε γνωρίζω τη σχετική βιβλιογραφία πέρα από αυτό( http://www.ebooks.gr/gr/%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%B1-135353.html) που απ΄οτι φαίνεται έχει μεταφράσει ο Καζάκης(!) Τωρα, θυμάμαι στις πανελλήνιες μέχρι πριν μια πενταετία εξεταζόταν η ΄΄ Ιστορία ενός αιχμαλώτου΄΄ του Στρατη Δουκα οπου οταν ο αφηγητής ρωτάται από που είναι απαντά ΄΄ Απο τη Μακεδονια, από το κοσσυφοπέδι΄΄ που είναι στου διαόλου τη μάνα.(στην 25η σελίδα, https://vivliothikiagiasmatos.files.wordpress.com/2011/12/cf83cf84cf81ceb1cf84ceb7cf83-ceb4cebfcf85cebaceb1cf83-ceb9cf83cf84cebfcf81ceb9ceb1-ceb5cebdcebfcf83-ceb1ceb9cf87cebcceb1cebbcf89cf84.pdf) Υπάρχουν άλλες αναφορές στη λογοτεχνία ή στα χρονογραφήματα της εποχής;
υγ. στεπενγουλφ, γιατί σε χάσαμε απο τη λαηφο, μόνο το Δήμου ακολουθείς;
2014/06/19 στἰς 20:22
Ein Steppenwolf
Καλωσήλθες Μιχαήλ, ευχαριστώ για τα βιβλία, δεν τα έχω διαβάσει. Το πρωτότυπο του Brailsford (“Macedonia: its races and their future”) υπάρχει online: αρχείο PDF (18.5 Mb) και HTML.
Στο Lifo είχα βαρεθεί να μου κόβουν σχόλια κι έπαψα να το διαβάζω.
2016/01/12 στἰς 20:22
Ein Steppenwolf
Ελαφρώς παραλλαγμένο το κείμενο στη σ. 196 της έκδοσης του 1931, χωρίς όμως να λείπει το «Μακεντών ορτοντόξ».