Ὁ Καβάφης ἦταν ποιητὴς ἢ παπουτσής;

Τὸ ἐρώτημα τοῦ τίτλου δὲν ἀναφέρεται στὸν πασίγνωστο μεγάλο ποιητή, ἀλλὰ στὸν ἄσημο πρόγονό του ποὺ τοῦ κληροδότησε τὸ ἐπώνυμο.

Σύμφωνα μὲ τὴν ἀνηψιὰ τοῦ ποιητῆ Χαρίκλεια-Βαλιέρι Καβάφη, «Καβάφης» σημαίνει ποιητής:

–Το «Καβάφης» έχει κάποια έννοια σε άλλη γλώσσα;
–Ναι, στα τουρκικά και αραβικά θα πει «ποιητής». Λοιπόν, σ’ αυτές τις δυο γλώσσες έχει έννοια, στα ελληνικά καμιά.

Γιὰ νὰ δοῦμε τί λέει τὸ λεξικό. Στὸ τουρκοαγγλικὸ Redhouse γράφει:

• kavafi (.– –) A lrnd., pl. of kafiye
• kafiye
  • A rhyme.
  • –i asliye lrnd. main rhyme.
  • – düşür= to find a suitable rhyme.
  • –i mûkayyede lrnd. rhyme which ends with two consonants, as bezm / rezm.
  • –i mutlaka= lrnd. pure rhyme.
  • –i mülhaka= lrnd. secondary rhyme.
  • – sözlüğü lrnd. rhyming dictionary.
• kafiyeci rhymer, rhymester, versifier.
• kafiyeli rhyming, rhymed.
• kafiyeperdaz (–..–) P lrnd. composer of rhymes, versifier.
• kafiyesene
  • (–…) P lrnd. weigher of rhymes, versifier.
  • –î (–…–) lrnd. versification.
• kafiyesiz rhymeless, not rhyming.

Τὸ λεξικὸ γράφει, λοιπόν, ὅτι «καβαφὶ» εἶναι ὁ λόγιος πληθυντικὸς τῆς λόγιας λέξης «καφιγιέ», ποὺ σημαίνει «ρίμα». Ἄρα «καβαφὶ» σημαίνει «ρίμες, ὁμοιοκαταληξίες». Ἡ παράγωγη λέξη «καφιγιετζὶ» σημαίνει τὸν ριμαδόρο, τὸν στιχοπλόκο, ὅπως καὶ οἱ λόγιες λέξεις καφιγιεπερντὰζ καὶ καφιγιεσενέ, ἐνῶ «καφιγιελὶ» εἶναι ὁ ὁμοιοκατάληκτος καὶ «καφιγιεσὶζ» ὁ ἀνομοιοκατάληκτος, αὐτὸς ποὺ δὲν κάνει ρίμα.

Ἂς μὴν κλείσουμε ἀκόμα τὸ λεξικό:

• kavaf [haffaf]
  • maker or seller of cheap shoes.
  • – işi coarsely made.
  • – malı shoddy goods.
• kavafhane (..–.) obs. shoe workshop
• kavafiye(..–.) A
  1. ready-made shoe shop
  2. stock in a ready-made shoe shop.
• haffaf (.–) A lrnd., same as kavaf

Ὥστε «καβὰφ» εἶναι παραφθορὰ τοῦ ἀραβικοῦ χαφφάφ καὶ σημαίνει τὸν παπουτσή, τὸν κατασκευαστὴ ἢ πωλητὴ φτηνοπάπουτσων. Οἱ παράγωγες λέξεις σημαίνουν τὴ φτηνοδουλειά, τὸ τσαγκάρικο, τὸ μαγαζὶ ἕτοιμων παπουτσιῶν, καθὼς καὶ τὸ στὸκ τοῦ μαγαζιοῦ αὐτοῦ.

Τί σημαίνει, λοιπόν, «Καβάφης»; «Ὁμοιοκαταληξίες» ἢ «παπουτσής»; Μᾶλλον σίγουρα τὸ δεύτερο. Ταπεινῆς καταγωγῆς ἦταν λοιπὸν καὶ τὸ σόι τῶν Καβάφηδων…