Προφητικὸς Νίκος Μάργαρης γιὰ τὴ σημερινὴ πυρκαγιά

Πώς οι αναδασώσεις καταστρέφουν τα δάση

Οι πανεθνικές εκστρατείες δενδροφύτευσης με ό,τι δένδρο βρούμε πρόχειρο, που το φυτεύουμε όπου μας καπνίσει και συγχρόνως περιμένουμε να γίνει δάσος, θυμίζουν παράλογη κωμωδία. Οταν βλέπω στην τηλεόραση να προβάλλονται τέτοιες δραστηριότητες και τους τοπικούς άρχοντες να ποζάρουν πανευτυχείς αναλύοντας τα μακρόπνοα σχέδιά τους, ειλικρινά απελπίζομαι. Για να γίνει ένα παιδί χρειάζεται μια γυναίκα σε ηλικία αναπαραγωγής, ένας μη στείρος άνδρας και, εφόσον όλα πάνε καλά, εννέα μήνες κυοφορίας. Εμείς πιστεύουμε ότι μπορούμε να κάνουμε ένα παιδί σε έναν μήνα, με εννέα γριές και χωρίς άνδρα. Παράδειγμα, οι πρόποδες του Υμηττού. Οι πρόσκοποι πάνε και φυτεύουν πεύκα και τους ακολουθούν τα ΚΑΠΗ που αναδασώνουν με ευκαλύπτους, το ΠΑΚΟΕ με ό,τι βρει πρόχειρο, οι ορειβάτες με κυπαρίσσια και τα Λυκόπουλα με ό,τι περίσσεψε από τους παραπάνω. Οπότε η αναδάσωση-κουρελού είναι γεγονός ως την επόμενη πυρκαϊά.

Greeklish ἐν ἔτει 529 μ.Χ.

Τὰ ὀλέθρια Greeklish δὲν πρωτοχρησιμοποιήθηκαν στὴν ἐποχή τῶν SMS, τῶν tweets καὶ τῆς λοιπῆς παρακμῆς: πρὶν σχεδὸν 1500 χρόνια τὸ κακὸ εἶχε ἤδη ἀρχίσει! Στὸ τρίτο βιβλίο τοῦ Ἰουστινιάνειου Κώδικα, στὸν τίτλο «γιὰ τὰ τυχερὰ παιχνὶδια καὶ τοὺς συμμετέχοντες σὲ αὐτά», ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 529 μ.Χ., στὸ λατινικὸ κείμενο παρεμβάλλεται μιὰ ἑλληνικὴ φράση, γραμμένη ὅμως μὲ λατινικοὺς χαρακτῆρες καὶ (σχεδὸν) φωνητικὴ ὀρθογραφία:

CJ.3.43.0. De aleae lusu et aleatoribus.

[…] Deinde vero ordinent quinque ludos, ton monobolon ton condomonobolon ke kondacca ke repon ke perichyten. […]

«Περαιτέρω (οἱ ἐπίσκοποι) θὰ ρυθμίζουν τὰ ἑξῆς πέντε παιχνίδια, τὸν μονόβολον, τὸν κονδομονόβολον, καὶ κόνδακα καὶ ῥέπον καὶ περιχυτήν».

«Μακεντὸν ὀρτοντόξ»

Πρόκειται γιὰ τὴν περίφημη φράση ἀπὸ τὴ «Ζωὴ ἐν τάφῳ» τοῦ Στρατῆ Μυριβήλη, τὴν ὁποία ὁ συγγραφέας ἀφαίρεσε ἀπὸ τὴν ἔκδοση τοῦ 1955, μὲ συνέπεια πολλοὶ ἀναγνῶστες ποὺ γνωρίζουν μόνο τὴν τελικὴ μορφὴ τοῦ ἔργου, νὰ θεωροῦν τὴν ὕπαρξη τῆς φράσης μῦθο καὶ ἀνθελληνικὴ προπαγάνδα. Τὸ μυθιστόρημα πρωτοκυκλοφόρησε ὡς βιβλίο τὸ 1924, ἀλλὰ πρὶν εἶχε δημοσιευθεῖ σὲ συνέχειες στὴν ἐφημερίδα τῆς Μυτιλήνης «Καμπάνα», διευθυντὴς τῆς ὁποίας ἦταν ὁ ἴδιος ὁ Μυριβήλης. Στὴ βάση δεδομένων «Ψηφιοθήκη» τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ὑπάρχουν σὲ μορφὴ ἀρχείου PDF ὅλα τὰ φύλλα τῆς ἐφημερίδας μὲ τὶς συνέχειες τοῦ μυθιστορήματος. Στὸ φύλλο ἀριθμὸς 027, μὲ ἡμερομηνία 1923-09-25, δημοσιεύεται ἡ εἰκοστὴ πέμπτη συνέχεια. Στὴν τέταρτη καὶ τελευταία σελίδα εἶναι τυπωμένο τὸ «Μακεντὸν ὀρτοντόξ». Ἰδοὺ ὁλόκληρη ἡ ἐπίμαχη παράγραφος (ἀπὸ τὸ κεφάλαιο ΙΖʹ):

Νὰ τώρα κι ὁ ἀκριβὸς θησαυρὸς ποὺ ξεσκάλιξα μὲς τὴ χωριάτικη, τὴ «βάρβαρη» αὐτὴ ψυχή, ποὖναι ἀμόλευτη καὶ παρθενικιὰ σὰν τἀπάτητο χιόνι μιᾶς βουνοκορφῆς. Ἡ Ἄντσιω ἔχει δυὸ γυιοὺς στρατιῶτες. Κ’ οἰ στρατιῶτες αὐτοὶ εἶναι μὲς τοὺς ὀχτροὺς ποὺ βρίσκονται ἀντίκρυ μας στὰ χαρακώματα τοῦ Περιστεριοῦ. Αὺτοὶ ὲδῶ οἱ χωριάτες ποὺ τὴ γλώσσα τους τὴν καταλαβαίνουν περίφημα κοἱ Βούλγαροι κοἱ Σέρβοι ἀντιπαθοῦνε τοὺς πρώτους γιατὶ τοὺς πήρανε τὰ παιδιά τους στὸ Στρατό. Μισοῦν τοὺς δεύτερους ποὺ τοὺς κακομεταχειρίζουνται γιὰ Βουργάρους. Καὶ κυττᾶνε μὲ ἀρκετὰ συμπαθητικὴ περιέργεια ἐμᾶς τοὺς περαστικοὺς Ρωμιοὺς ἐπειδὴ εἴμαστε οἱ γνήσιοι πνευματικοὶ ὑπήκοοι τοῦ Πατρίκ, δηλαδὴ τοῦ «Ὀρθοδόξου Πατριάρχη τῆς Πόλης». Γιατὶ ἡ ἰδέα του ἁπλώνεται ἀκόμα, τυλιγμένη μέσα σὲ μιὰ θαμπὴ μυστικοπάθεια πολὺ παράξενη, πάνου σαὐτό, τὸν ἁπλοϊκὸ χριστιανικὸ κόσμο. Ἔπειτα οἱ τάφοι τῶν παλιῶ τους προεστῶν ἔχουνε πάνω στὶς πέτρες σκαλισμένα Ἑλληνικὰ γράμματα. Τὰ ἴδια γράμματα ποὖναι γραμμένα πάνου στὰ σκεβρωμένα κονίσματά τους, καὶ στὰ παλιὰ ἐκκλησιαστικά βιβλία τῶν ἐκκλησιῶ τους. Ὡς τόσο δὲ θέλουν νἆναι μήτε «Μπουλγκάρ», μήτε «Σρρπ» μήτε «Γκρρτς». Μοναχὰ «Μακεντὸν ὀρτοντόξ».

Σελίδα 1

Σελίδα 4

Ἡ ρίζα τῆς «δήλωσης Kissinger»

Γιὰ τὴν καταγωγὴ τῆς περιβόητης ὑποτιθέμενης δήλωσης τοῦ Henry Kissinger, ὅτι γιὰ νὰ ὑποτάξει κανεὶς τοὺς Ἕλληνες πρέπει νὰ χτυπήσει τὸν πολιτισμό τους (γλῶσσα, θρησκεία κλπ.), μπορεῖ κανεὶς νὰ διαβάσει στὰ ἱστολόγια τοῦ Φειδία Μπουρλᾶ καὶ τοῦ Νίκου Σαραντάκου.

Μᾱλλον βρέθηκε στὰ Google Books ἡ ρίζα τοῦ μύθου τῆς δῆθεν ρήσης. Πρόκειται γιὰ τὸ βιβλίο τοῦ Leicester Stanhope, κόμη τοῦ Harrington, “Greece, during Lord Byron’s residence in that country, in 1823 and 1824; being a series of letters, and other documents, on the Greek revolution, written during a visit to that country,” ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 1824 στὸ Λονδῖνο, τὸ 1825 στὸ Παρίσι καὶ τὴν ἴδια χρονιά, συμπληρωμένη, πάλι στὸ Λονδῖνο.

Πρόκειται γιὰ ἐπιστολὲς τοῦ Stanhope πρὸς τὸν John Bowring, γραμματέα τῆς φιλελληνικῆς London Greek Committee.

Ὁ Stanhope συναντήθηκε μὲ ἀρκετὸ κόσμο, μεταξὺ ἄλλων καὶ μὲ τὸν Καποδίστρια, στὸν ὁποῖον εἶναι ἀφιερωμένη ἠ συμπληρωμένη ἔκδοση τοῦ βιβλίου. Διηγεῖται λοιπόν σὲ ἐπιστολή του ἀπὸ τὴ Βέρνη μὲ ἡμερομηνία 1823-10-13 (σ. 17) πὼς:

I reached Bern on the 10th instant: Sir Thomas Maitland was there, on his way to the Ionian Isles. On my arrival at Lausanne, on the 12th, I found that the Count Capo d’Istria was living at the same inn. I sent him my letters, and he received me with great kindness. He commenced his discourse by a diplomatical and historical sketch of the modern history of Greece. He then spoke of the course pursued by Russia and England, glossing over the conduct of the former. He said that Lord Londonderry’s desire was to render Greece as insignificant and harmless as possible, and to make her people like the spiritless natives of Hindoostan; that he had recommended him to pursue an enlightened and liberal course towards the Ionian Islands; but that he (Lord L.) had not a mind to look deep into things, nor a soul to act nobly. He then began to hint at the selfish and commercial views of England.

Παρατηρεῖ κανεὶς ὅτι ὁ Καποδίστριας δὲν ἰσχυρίζεται πὼς ὁ Londonderry εἶπε πὼς θέλει νὰ ἐξουδετερώσει τὸ ἔθνος τῶν Ἑλλήνων. Πρόκειται ξεκάθαρα γιὰ κρίση τοῦ Καποδίστρια.

Δεύτερον, ἡ φρασεολογία καὶ τὸ —μὲ σημερινὰ κριτήρια ρατσιστικῆς ἀπόχρωσης— σχῆμα λόγου γιὰ τὸ Ἱνδοστὰν ἀνήκουν κι αὐτὰ στὸν Καποδίστρια.

Τρίτον, δὲν ἀναφέρεται στὰ «ἔθνη» (nations) τοῦ Ἱνδοστάν, ἀλλὰ στοὺς ἰθαγενεῖς (natives).

Τέταρτον, ὅταν διαμείφθηκε ὁ διάλογος ὁ Londonderry ἦταν πρὸ πολλοῦ νεκρός: αὐτοκτονία (1822-08-12) — τὸν ἐκβίαζαν ὡς ὁμοφυλόφιλο.

Ὁ Καποδίστριας λοιπὸν ἦταν πεπεισμένος ὅτι ὁ μακαρίτης Londonderry ἤθελε τοὺς Ἕλληνες ὅσο γίνεται ἀσήμαντους, ἀκίνδυνους καὶ νωθροὺς σὰν ἰθαγενεῖς τοῦ Ἱνδοστάν. Ὁ Καποδίστριας ἀντιθέτως ἤθελε ἡ Ἀγγλία νὰ δώσει τὰ φῶτα της στὴν Ἐλλὰδα, νὰ τὴν καταστήσει μιὰ δημοκρατικὴ καὶ φιλελεύθερη χώρα:

The Count thought our end should be to enlighten Greece, and to act upon utilitarian principles. Yes, said I, Count, but do you think that the Sainte Alliance will allow Greece to establish a virtuous republic?

Καὶ πιὸ πάνω, στὴ διήγηση τῆς συνάντησης τοῦ Stanhope μὲ τὸν Fellenberg, μαθαίνουμε γιὰ τὰ σχέδια τοῦ Καποδίστρια:

Monsieur F[ellenberg] informed me that the Count was now educating a number of Greek boys in France and Switzerland in the military art, in ancient languages, in architecture, sculpture, painting, in short, in all the sciences.

Ὁ ἀπολογισμὸς τῆς συνάντησης Stanhope-Καποδίστρια δημοσιεύθηκε καὶ ἀλλοῦ, τὸ 1824 καὶ τὸ 1825:

• The Monthly Review, or Literary Journal, enlarged, From September to December, inclusive, M,DCCC,XXIV.
• Galignani’s Magazine and Paris Monthly Review: Volume IX., Paris 1825.

Προφανῶς αὐτὰ τὰ κείμενα εἶχε ὐπόψη του ὁ πρῶτος πρέσβης τῶν ΗΠΑ στὴν Ἑλλάδα Charles Tuckerman, ὅταν ἔγραφε τὸ 1872 στὸ βιβλίο του “The Greeks of to-day” (σ.132‒133):

The principle upon which the Western powers have governed Greece since her independence of the Turkish power, has been that which Pitt declared in 1792 to be “the true doctrine of balance of power”—to wit, that the power of Russia should not be allowed to increase, nor that of Turkey to decline. After the battle of Navarino, Wellington, the demigod of Englishmen, who had pronounced that victory an “untoward event,” was for making Greece “wholly dependent upon Turkey.” This idea was supported by Lord Londonderry, who wished to render Greece “as harmless as possible, and to make her people like the spiritless nations of Hindostan.” These views seem to have prevailed in effect over the liberal ideas of Palmerston, who desired to see Greece as independent of Turkey as possible.

Ἰδοὺ καὶ ἡ ἐλληνικὴ μετάφραση τοῦ 1877 (Καρόλου Τάκερμαν, Οἱ Ἕλληνες τῆς σήμερον. Μετάφρασις Ἀντωνίου Α. Ζυγομαλᾶ, σ. 110:

Ἡ ἀρχή, καθ’ ἣν αὶ τῆς Δύσεως Δυνάμεις διῴκησαν τὴν Ἑλλάδα ἀπὸ τῆς λυτρώσεως αὐτῆς ἀπὸ τοῦ τουρκικοῦ ζυγοῦ, ὐπῆρξεν αὐτὴ ἐκείνη, ἣν ἀνεκήρυξεν ὁ Πὶτ κατὰ το 1792 ὡς «μόνον ἀληθὲς δόγμα τῆς ἰσορροπίας» τουτέστι: «νὰ μὴ ἐπιτρέψωσιν εἰς τὴν Ῥωσσίαν νὰ αὐξηθῆ, νὰ μὴ ἀφήσωσι δὲ τὴν Τουρκίαν νὰ ἐξασθενήσῃ.» Μετὰ τὴν ναυμαχίαν τοῦ Ναυαρίνου ὁ Γουέλιγκτον, ὁ ἡμίθεος τῶν Ἄγγλων, ὁ ἀποκαλέσας τὴν νίκην ταύτην «ἀτυχὲς συμβάν,» ἐφρόνει ὅτι «ἡ Ἑλλὰς ἔπρεπε νὰ ἐξαρτᾶται καθ’ ὁλοκληρίαν ἀπὸ τὴν Τουρκίαν.» Τὴν ἰδέαν ταύτην ὑπεστήριζε καὶ ὁ λόρδος Londonderry, ὅστις ἐπεθύμει νὰ καταστῇ ἡ Ἑλλὰς «ὅσον οἶόν τε ἧττον ἐπικίνδυνος, ὁ δὲ λαός της μικρόψυχος ὡς τὰ ἔθνη τοῦ Ἱνδοστάν.» Αἱ ἰδέαι αὗται φαίνεται ὅτι πραγματικῶς ὑπερίσχυσαν τῶν φιλελευθέρων ἰδεῶν τοῦ λόρδου Παλμερστρῶνος, ἐπιθυμοῦντος νὰ ἴδῃ τὴν Ἑλλάδα ὅσῳ τὸ δυνατὸν μᾶλλον ἀνεξάρτητον τῆς Τουρκίας.

Μὲ τὸν Tuckerman ξεκινάει ἡ παρεξήγηση. Διαβάζοντάς τον νομίζεις πὼς πῆρε τὰ λόγια ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ Londonderry κι ὄχι ἀπὸ τὸ νοῦ τοῦ Καποδίστρια. Ὅσο γιὰ τοὺς «ἰθαγενεῖς» (natives), μετατρέπονται σὲ «ἔθνη» (nations) καὶ τὸ ἔδαφος εἶναι πιὰ ἕτοιμο γιὰ μιὰ ἀκόμη θεωρία συνωμοσίας. Τὸ πῶς ἀπὸ τὸν Londonderry καὶ τὸν Tuckerman φτάσαμε στὸν Kissinger θὰ τὸ διαβάσετε (ἢ τὸ ἔχετε ἤδη διαβάσει) στὰ ἱστολόγια στὰ ὁποῖα ἔχω παραπέμψει.

Παρατηρῶ ὅτι πολλοὶ μῦθοι γεννιοῦνται χωρὶς πρόθεση ἐξαπάτησης, ἀπὸ παρεξηγήσεις σὰν τὴν παραπάνω. Ἕνα παράδειγμα: ψάχνοντας γιὰ τὴν ὑποτιθέμενη ρήση τοῦ Churchill

People will not say any more that the Greeks fight like heroes but heroes fight like Greeks.

βρῆκα στὴ Wikipedia παραπομπὴ σὲ συγκεκριμένο βιβλίο (μὲ τοὺς λόγους ποὺ ἐκφώνησε ὁ Churchill) καὶ συγκεκριμένη σελίδα. Κοίταξα καὶ δὲ βρῆκα τίποτα. Χάλκευση; Ὄχι. Ὁ ἀρχικὸς συντάκτης τεκμηρίωνε μιὰν ἄλλη, λιγότερο ἐντυπωσιακὴ, ἀλλὰ τουλάχιστον πραγματική, ρήση τοῦ Churchill γιὰ τοὺς Ἕλληνες:

Everyone can recall the sentiments of admiration which the heroic defense of Greece, first against the Italians and then against the German invader, aroused throughout the civilized world.

Κάποιος, φαίνεται, στὴν προσπάθειά του νὰ τεκμηριώσει τὴν ἄλλη, τὴν ἄρρητη ρήση, μετακίνησε τὴν παραπομπή καὶ τὸ κακό ἔγινε…

Συνέντευξη της Ελένης Γλύκατζη-Ahrweiler

Παγκοσμιοποίηση: Έχει και ένα καλό, ότι δεν υπάρχει πια “ξένος”. Όταν συζούμε μέσα στο παγκόσμιο χωριό, είμαστε όλοι το ίδιο. Η παγκοσμιοποίηση σε κάνει να μην είσαι ρατσιστής, γιατί αν είσαι ρατσιστής δεν ανήκεις στο παγκόσμιο χωριό.

Φασισμός: Στην καθημερινότητά μου πρέπει να έχω υγεία, παιδεία και ασφάλεια, εξασφαλισμένα από το κράτος. Όταν το κράτος δεν καταφέρνει να μου δώσει αυτά τα τρία πράγματα τότε γίνομαι Χρυσαυγίτης. Δηλαδή η αναποτελεσματικότητα στην απάντηση των καθημερινών αιτημάτων, οδηγεί πολιτικά στα άκρα.

Πανεπιστημιακό άσυλο: Έβαλα 22 φορές την αστυνομία μέσα στo πανεπιστήμιο. Όταν εγώ έγινα πρόεδρος του πανεπιστημίου, τοιχοκόλλησα παντού ένα χαρτί ότι ήμουν υπεύθυνη για την ακεραιότητα των πραγμάτων και για την ασφάλεια των προσώπων και μόλις κάτι απο αυτά θα μπορούσε να διακυβευθεί θα καλούσα την αστυνομία. Μία φορά όταν ήμουν Πρύτανης, μου τηλεφωνούν από το Πανεπιστήμιο των θετικών επιστημών. Μου λένε, είναι στο τάδε μέρος αναρχικοί και σπάνε τους υπολογιστές. Τηλεφωνώ τότε στον αρχηγό της Γαλλικής αστυνομία και του λέω θα πάτε στο τάδε μέρος και θα τους συλλάβετε. Δεν θα τους διώξετε, θα τους συλλάβετε και θα τους περάσετε αμέσως από αυτόφωρο. Και ακούω από τη άλλη μεριά, “κυρία Αρβελέρ καλά που κρατήσατε την Ελληνική προφορά σας και έτσι ξέρουμε ότι είστε εσείς που μας το ζητάτε και όχι κάποιος άλλος και ξέρουμε ότι αύριο θα μας δώσετε και γραπτά την εντολή σας γιατί οι άνδρες μας δεν θα το έκαναν διαφορετικά”.


Εκκλησιαστική περιουσία: Με ρωτήσαν κάποτε όταν είχε κρίση τι έκαναν οι Βυζαντινοί. Ο Αλέξιος δήμευσε όλη την περιουσία της Αγίας Σοφίας. Αγιά Σοφιά, όχι μοναστηράκια. Και όταν οι Οθωμανοί προέλαυναν προς τη Μακεδονία και ο Μανουήλ Παλαιολόγος ήθελε να κάνει μισθοφορικό στρατό, δήμευσε τα κτήματα του Βατοπεδίου. Το Βατοπέδι πήρε πίσω τα κτήματα από τους Τούρκους. Όλη η περιουσία της εκκλησίας σώθηκε χάρις στα Βακούφια, δηλαδή χάρις στα σουλτανικά φιρμάνια που έκαναν για το Ρουμ Μιλιέτ, για τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Οι Τούρκοι το έκαναν αυτό για να έχουν κάποιον να διοικεί τον χριστιανικό πληθυσμό. Βγήκε ως παλιγγενεσία από την εκκλησία. Η εκκλησία καταράστηκε τον Βολταίρο, καταράστηκε τον Ρήγα.

Ανθελληνισμός: Το μέλλον της Ελλάδας εξαρτάται μόνο από τους Έλληνες. Όταν έρχομαι στην Ελλάδα, με πιάνουν οι δημοσιογράφοι και με ρωτούν “κυρία Αρβελέρ, δεν υπάρχουν πια φιλέλληνες;”. Εγώ τους ρωτώ “Έλληνες υπάρχουν;”

Ἡ συνέντευξη ἀξίζει νὰ διαβαστεῖ ὅλη!

Τουρκικὴ φιλοξενία

Kassandra Fotiadis: My Summer in Turkey

My host family […] accepted me immediately; On the first day I met him, my host dad put my cell number into his phone under “My dear daughter.” My host mom asked, in admiration, about the Christian prayer bracelets I wore around my wrist and proudly told her acquaintances that my family is from Greece. I learned that my host father’s ancestors were also born in Greece, debunking the myths that all Turks hate Greeks and vice versa. My host family gave me a map of their neighborhood, and even circled a church, offering to bring me on Sundays if I wanted to pray. I came to learn that Turks are some of the most hospitable and loving people in this world.

«Όταν οι Ναζί έπαιρναν τους κομμουνιστές»

«Όταν οι Ναζί έπαιρναν τους κομμουνιστές
σιώπησα,
δεν ήμουν δα κομμουνιστής.

Όταν φυλάκιζαν τους σοσιαλδημοκράτες
σιώπησα,
δεν ήμουν δα σοσιαλδημοκράτης.

Όταν έπαιρναν τους συνδικαλιστές
σιώπησα,
δεν ήμουν δα συνδικαλιστής.

Όταν έπαιρναν εμένα,
δεν είχε μείνει κανείς
να διαμαρτυρηθεί».

Σίγουρα έχετε διαβάσει κάπου το παραπάνω διάσημο απόφθεγμα (που, όπως δείχνουν τα πράγματα, κερδίζει συνεχώς σ’ επικαιρότητα στη χώρα μας) μάλλον παραλλαγμένο για την περίσταση. Στη σειρά των θυμάτων μπορεί να προηγούνται οι μετανάστες, οι ομοφυλόφιλοι ή οι Εβραίοι. Όχι, δεν το είπε ο Bertolt Brecht, όπως πιστεύουν πολλοί. Ανήκει στον Γερμανό πάστορα Martin Niemöller (1892-1984).

Εθνικιστής και αξιωματικός σε υποβρύχιο στον Α’ ΠΠ, αργότερα ισχυριζόταν ότι είχε αφήσει να πνιγούν οι ναυαγοί ενός απ’ τα εχθρικά πλοία που μόλις είχε βυθίσει, παρόλο που σύμφωνα με τον νόμο ήταν υποχρεωμένος να τους περισυλλέξει. Η κρίση συνειδήσεως, αλλά και η οικογενειακή παράδοση, τον οδήγησαν στις σπουδές θεολογίας και στο ιερατικό σχήμα. Παρέμεινε όμως εθνικιστής, αντικομμουνιστής και αντισημίτης· απ’ το 1924 ως το 1933 ψήφιζε σταθερά ΧΑ (Χίτλερ Αδόλφο).

Σύντομα όμως διαχώρισε τη θέση του απ’ τον εθνικοσοσιαλισμό και το 1934 ίδρυσε την προτεσταντική Ομολογητική Εκκλησία (Bekennende Kirche), η οποία εναντιώθηκε στις προσπάθειες χειραγώγησης της Εκκλησίας απ’ τους Ναζί. Δεν έδειξε όμως αλληλεγγύη προς τους κομμουνιστές («είναι αντίπαλοι της Εκκλησίας, αντίχριστοι»), τους ανιάτους, τους Εβραίους και τους λαούς των χωρών που είχε κατακτήσει η Γερμανία. Εντωμεταξύ, το 1937 κλείστηκε κι ο ίδιος σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, ὀπου έμεινε μέχρι το τέλος του πολέμου.

Η οκταετία πίσω απ’ το συρματόπλεγμα τον άλλαξε. Εν μέσω ερειπίων και πτωμάτων αναρωτήθηκε: πώς αυτός, ο χριστιανός, ο αντιφασίστας, ο φυλακισμένος μετά από προσωπική εντολή του Χίτλερ, άφησε τόσα εκατομμύρια ανθρώπους να πεθάνουν χωρίς να κάνει τίποτα; Η διάσημη ρήση είναι το απόσταγμα της αυτοκριτικής του.

Για ποιες ομάδες ανθρώπων είχε αδιαφορήσει, σύμφωνα με το απόφθεγμα; Δεν υπάρχει ένας και μοναδικός αυθεντικός κατάλογος· απ’ το 1946 ως τον θάνατό του το χρησιμοποίησε επανειλημμένα, προσαρμόζοντάς το στις περιστάσεις. Η ποιητική διασκευή στην αρχή του άρθρου είναι αυτή που δέχεται το Ίδρυμα Niemöller (Martin-Niemöller-Stiftung) ως κλασική μορφή. Η σειρά των ομάδων είναι:

1. οι κομμουνιστές·
2. οι σοσιαλδημοκράτες·
3. οι συνδικαλιστές·
4. ο ίδιος ο Niemöller.

Η αρχική σύνθεση του καταλόγου μάλλον ήταν:

1. οι κομμουνιστές·
2. οι ανίατοι·
3. οι Εβραίοι ή οι Μάρτυρες του Ιεχωβά (Die Ernsten Bibelforscher)·
4. οι λαοί των χωρών που είχαν καταλάβει οι Γερμανοί·
5. ο ίδιος ο πάστορας.

Δύο εναλλακτικές συνθέσεις είναι:

1. οι κομμουνιστές·
2. οι συνδικαλιστές·
3. οι σοσιαλδημοκράτες·
4. οι προτεστάντες πάστορες εβραϊκής καταγωγής·
5. ο Martin Niemöller,

και:

1. οι κομμουνιστές·
2. οι σοσιαλιστές·
3. οι Εβραίοι·
4. η προτεσταντική Εκκλησία ως σύνολο (μέλος της οποίας ήταν ο πάστορας).

Η επιμονή μου με τη σύνθεση και τη σειρά του καταλόγου οφείλεται στο ότι πιθανώς μεταβάλλει το νόημα της κατάληξης «όταν έπαιρναν εμένα, δεν είχε μείνει κανείς να διαμαρτυρηθεί».

Η προφανής ερμηνεία είναι ότι καθώς ο Niemöller δεν έκανε τίποτα για να προστατεύσει τους φυσικούς του συμμάχους στον αντιναζιστικό αγώνα, όταν ήρθε η σειρά του δεν είχε απομείνει κανείς να πολεμήσει δίπλα του: «Together we stand, divided we fall».

Αν όμως στον κατάλογο μπουν οι ανίατοι, οι Εβραίοι και οι σκλαβωμένοι λαοί, τότε δεν έχουμε να κάνουμε πια με συμμάχους του Niemöller: οι ανίατοι κι οι Εβραίοι δεν θα είχαν τη δύναμη να εναντιωθούν στη δίωξη του πάστορα, ενώ οι υπόδουλοι λαοί δεν θα συμμαχούσαν μαζί μ’ έναν Γερμανό, που νιώθει τώρα εγκαταλειμμένος απ’ τον Θεό και, καθώς οι Ναζί τον σέρνουν σιδεροδέσμιο, έρχονται στο νου του τα λόγια του Χριστού απ’ το Κατά Ματθαίον:

41. Τότε ἐρεῖ καὶ τοῖς ἐξ εὐωνύμων· πορεύεσθε ἀπ’ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ·
42. ἐπείνασα γὰρ καὶ οὐκ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα καὶ οὐκ ἐποτίσατέ με,
43. ξένος ἤμην καὶ οὐ συνηγάγετέ με, γυμνὸς καὶ οὐ περιεβάλετέ με, ἀσθενὴς καὶ ἐν φυλακῇ καὶ οὐκ ἐπεσκέψασθέ με.
44. τότε ἀποκριθήσονται αὐτῷ καὶ αὐτοὶ λέγοντες· κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα ἢ διψῶντα ἢ ξένον ἢ γυμνὸν ἢ ἀσθενῆ ἢ ἐν φυλακῇ καὶ οὐ διηκονήσαμέν σοι;
45. τότε ἀποκριθήσεται αὐτοῖς λέγων· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφ’ ὅσον οὐκ ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, οὐδὲ ἐμοὶ ἐποιήσατε.
46. καὶ ἀπελεύσονται οὗτοι εἰς κόλασιν αἰώνιον, οἱ δὲ δίκαιοι εἰς ζωὴν αἰώνιον.

Δεν υπάρχει κανείς να τον βοηθήσει επειδή ο Θεός ο ίδιος τον τιμωρεί, στέλνοντάς τον «εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον» του στρατοπέδου συγκεντρώσεως, διότι δεν βοήθησε τον Χριστό όταν τον έβαζαν φυλακή ως κομμουνιστή, όταν αντί να συνδράμουν τον Χριστό ως ανίατον, του έκαναν ευθανασία, όταν έπαιρναν το ψωμί απ’ τον Χριστό, αφήνοντάς τον να πεθάνει από ασιτία ή τον εκτελούσαν.

Πιστεύω ότι αυτή η δεύτερη ερμηνεία είναι που ο Niemöller είχε στο νου του το 1946.

Ευχαριστώ τον Άρη Δημοκίδη για την ιδέα και την υπόδειξη της άκρως διαφωτιστικής ιστοσελίδας που έχει φτιάξει ο καθηγητής Harold Marcuse για το ζήτημα.

Ντοκουμέντο ἀπὸ ρετάλια

Τα τελευταία χρόνια ένα «αυθεντικό ντοκουμέντο» της Μικρασιατικής Καταστροφής κάνει το γύρο του ελληνικού Διαδικτύου:

Smyrna 1922 from Davidian Video Productions on Vimeo.

Πρώτη φορά το είχα δει στην Τηλεόραση χωρίς σύνορα του Στέλιου Κούλογλου και είχα γράψει τη γνώμη μου γι’ αυτό στα σχόλια. Σήμερα επανεμφανίστηκε μέσω Twitter, γι’ αυτό ας κάνω μιαν ανάλυση με τη φρούδα ελπίδα να πάψει επιτέλους να κυκλοφορεί αυτό το υπερεκτιμημένο ντοκουμέντο «για να το δει η Ρεπούση».

Πληροφορίες για τον σκηνοθέτη George Magarian και τον εγγονό του Robert Davidian (που ανακάλυψε το φιλμάκι στο διαμέρισμα της γιαγιάς του) μπορεί να διαβάσει κανείς εδώ. Το ντοκουμέντο ήταν κρυμμένο «για 60 χρόνια» και βρέθηκε το 2008, άρα κρύφθηκε περίπου το 1948. Το φιλμάκι έχει δημοσιευθεί σε πολλούς ιστοτόπους, π.χ. εδώ.

Η πεποίθησή μου είναι πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για συρραφή πλάνων άσχετων με το θέμα της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ας δούμε το γιατί:

Στην αρχή (00:01) πληροφορούμαστε ότι οι σκηνές έχουν γυριστεί η ΧΑΝ και η ΧΕΝ παρέχουν βοήθεια στη «στη Σμύρνη, την Αθήνα, τον Πειραιά και τα πέριξ». Εύλογα υποθέτει λοιπόν κανείς ότι εκεί έχουν γυριστεί και τα πλάνα.

Ήδη στο ενδέκατο δευτερόλεπτο (00:11) κάτι δεν πάει καλά: ένα δάχτυλο που περίμενε κανείς να βρει στο χάρτη την Σμύρνη, δείχνει αντιθέτως την χερσόνησο της Κριμαίας στην σημερινή Ουκρανία! Να την μπέρδεψαν με τη χερσόνησο της Ερυθραίας; Να πήραν το πλάνο από άλλη ταινία με θέμα την Κριμαία; Τέλος πάντων, όπως φαίνεται τέτοια λάθη γίνονταν και πριν το CNN. (Επιπλέον η Πολωνία δεν έχει το αναμενόμενο σχήμα, ενώ εμφανίζεται κι ένα κράτος στην περιοχή της Ουκρανίας. Να πρόκειται για τα εδάφη που ελέγχανε οι πολέμιοι των Μπολσεβίκων;).

Ευτυχώς λίγο αργότερα (00:25) το δάχτυλο βρίσκει επιτέλους την Σμύρνη. Η Μυτιλήνη είναι ανορθόγραφη («Mitylene»).

Στα επόμενα πλάνα (00:27) φαίνεται πράγματι η αποβάθρα (quai) της Σμύρνης πριν την καταστροφή, το ιππήλατο τραμ κι εμπορικοί δρόμοι.

Δυστυχώς το κτήριο της YMCA (Young Men Christian Association), δηλαδή της ΧΑΝ, δείχνεται σε φωτογραφία (01:00).

Οι καταστροφές στο σημείο 1:19 μπορεί να είναι απ’ οπουδήποτε, π.χ. απ’ τη μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε τη μισή Θεσσαλονίκη το 1917.

Στο σημείο 01:38 οι μεσότιτλοι γράφουν

The survivors of the holocaust

κι έχουν πάλι τη Μυτιλήνη ανορθόγραφη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η χρήση του όρου «holocaust» ήδη απ’ το ’22· σύμφωνα με την Wikipedia:

In the early twentieth century, Winston Churchill and other contemporaneous writers used [the term “holocaust”] before World War II to describe the Armenian Genocide of World War I. The Armenian Genocide is referenced in the title of a 1922 poem “The Holocaust” (published as a booklet) and the 1923 book “The Smyrna Holocaust” deals with arson and massacre of Armenians.

Οι επιβάτες των πλοίων στο σημείο 01:49 και αργότερα δεν πολυθυμίζουν πρόσφυγες. Μοιάζουν απλώς να ταξιδεύουν τρίτη θέση.

Το πλάνο που αρχίζει στο σημείο 02:46 μπορεί και να εικονίζει πρόσφυγες· στο επόμενο πάντως, που εικονίζει την είσοδο των Ανακτόρων πριν την κατασκευή του Αγνώστου Στρατιώτη, πρόσφυγες δεν φαίνονται.

Αμέσως μετά (02:58) μεταφερόμαστε στη Θεσσαλονίκη, η οποία παραδόξως δεν είχε αναφερθεί στους τόπους όπου τραβήχτηκε η ταινία παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας (00:01). Η ταμπέλα πάνω απ’ την είσοδο γράφει

[ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΝ ΣΥΣΣΙΤΙΟΝ]
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΕΠΙΣΤΡΑΤΩΝ
Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ

Δεν γνωρίζω ποια χρονική περίοδο ήταν ενεργό αυτό το συσσίτιο. Επίστρατοι υπήρχαν απ’ το 1912 μέχρι τουλάχιστον το 1922. Να συνέχισε το συσσίτιο και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή; Τα πλάνα θα μπορούσαν να είναι και απ’ τον Α’ ΠΠ ή απ’ την εποχή της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

Στα επόμενα πλάνα της προσφυγικής ζωής φαίνονται καθαρά οι σκηνές (τέντες) των προσφύγων. Αυτό όμως δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι πρόκειται για πρόσφυγες του ’22· στο βιβλίο του Mark Mazower «Salonica, City of Ghosts» υπάρχουν φωτογραφίες του 1916 με πρόσφυγες να κάθονται μπροστά σε τέτοιες σκηνές. Θα μπορούσαν λοιπόν να είναι πρόσφυγες του 1916 στη Θεσσαλονίκη.

Ο μεσότιτλος στο σημείο 09:27 γράφει

concentration camps

Σύμφωνα με τα Ngrams της Google, ο όρος δεν ἠταν άγνωστος στον Α’ ΠΠ, αν και η χρήση του έγινε πολύ συχνότερη στον Β’ ΠΠ.

Στο σημείο 9:40 η κηδεία κάποιου Οθωμανού στην Τουρκία παρουσιάζεται ως κηδεία πρόσφυγα στην Ελλάδα! Προσέξτε το φορείο (αντί για το χριστιανικό φέρετρο) με το καπέλο στην κεφαλή, τους φεσοφορεμένους με μουσουλμανικής μόδας γένεια που ακολουθούν, την αψίδα οθωμανικού αρχιτεκτονικού ύφους (κάτω απ’ την οποία είχε περάσει η πομπή) και την παντελή απουσία γυναικών.


Προηγείται ένα στιγμιαίο πλάνο λιμανιού με βάρκες και ακολουθεί ένα ομοίως στιγμιαίο πλάνο της Αγια-Σοφιάς!


Η κηδεία του πρόσφυγα μάλλον έγινε στην Κωνσταντινούπολη! Από κάποια γέφυρα της Πόλης είναι μάλλον και το προτελευταίο πλάνο: προσέξτε πάλι τους φεσοφόρους και το ηλεκτροκίνητο τραμ! Σύμφωνα με την Wikipedia:

In 1912, the horse-drawn tram had to cease to operate for one year because the Ministry of Defense sent all the horses to the front during the Balkan War. The tram network was electrified by overhead contact wire on February 2, 1914.

Κοινώς: από την Πόλιν έρχομαι και στην κορφή κανέλλα…

Στο τελευταίο πλάνο (10:05) βλέπουμε έναν πωλητή του δρόμου, που το ντοκουμέντο μάλλον προσπαθεί να μας πουλήσει για πεθαμένο. Μπροστά του έχει ακουμπισμένα πολλά μπουκάλια. Τι να περιέχουν; Βδέλλες θα έλεγα, αλλά δεν είμαι και πολύ σίγουρος.

Επιστολή στον Βύρωνα Πολύδωρα

Αγαπητέ Βύρωνα Πολύδωρα,

η δήλωσή σας «Γρηγορείτε Συνέλληνες» σχετικά με την παρέμβαση των 140 γλωσσολόγων στο ανύπαρκτο θέμα της κατάργησης των φωνηέντων με εξέπληξε, δεδομένου ότι είστε εν γένει μορφωμένος άνθρωπος και μεταφραστής βιβλίων.

Το σχολικό βιβλίο του Δημοτικού αναφέρεται όχι στα φωνήεντα-γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου, αλλά στα φωνήεντα-φθόγγους της Νέας Ελληνικής γλώσσας. Τα φωνήεντα-γράμματα είναι επτά (α, ε, η, ι, ο, υ, ω), αλλά τα φωνήεντα-φθόγγοι είναι πέντε ([α], [ε], [ι], [ο], [ου]). Στις γλώσσες με ιστορική ορθογραφία δεν υπάρχει γενικά αντιστοιχία ένα προς ένα μεταξύ φθόγγων και γραμμάτων. Ο ίδιος φθόγγος μπορεί να γράφεται με πολλά διαφορετικά γράμματα ή συνδυασμούς γραμμάτων, π.χ. ο φθόγγος [ι] γράφεται η, ι, υ, ει, οι, υι, ῃ. Απ’ την άλλη μπορεί να μην υπάρχει ξεχωριστό γράμμα για κάποιους φθόγγους, π.χ. για τον φθόγγο [ου], ο οποίος γράφεται με την ακολουθία ου, που αποτελείται από δύο γράμματα.

Το σχολικό βιβλίο δεν επιχειρεί να καταργήσει γράμματα του αλφαβήτου ή ν’ αντικαταστήσει την ιστορική ορθογραφία με φωνητική. Άλλωστε το ίδιο το βιβλίο ακολουθεί την ιστορική ορθογραφία, γράφοντας π.χ. «Μιλώ και γράφω». Αν ήταν συνταγμένο με φωνητική ορθογραφία, τότε θα έγραφε «Μιλό κε γράφο».

Δεν υφίσταται λοιπόν απειλή κατά του ελληνικού αλφαβήτου και της ιστορικής ορθογραφίας. Οι Συνέλληνες καλύτερα να γρηγορήσουν για τα πραγματικά προβλήματα της χώρας, που δεν είναι και λίγα. Δεν θα ‘ταν καλύτερα για τη χώρα αν οι Συνέλληνες ανησυχούσαν π.χ. για το επίδομα εκλογών που προλάβατε να δώσετε στους υπαλλήλους της Βουλής τις δύο ημέρες που υπήρξατε πρόεδρός της;

Με φιλικούς χαιρετισμούς,
ein Steppenwolf

Is it cheaper to put Greek train passengers in taxis?

Is it cheaper to put Greek train passengers in taxis?
By Wesley Stephenson – BBC News

Ἁπλὰ διαβᾶστε το!

Πηγή:

Κόστος ανά χλμ/επιβάτ ΟΣΕ:0.6€|Ταξί (για 1):1.2€| Ταξί (για 4): 0.3€|Αεροπλ:0.14€|Λεωφ.: 0.08€|ΙΧ:0.18€|UK train: 0.3€ bbc.co.uk/news/magazine-…

— Paschos (@Mandravelis) May 13, 2012