Ὁ Χίτλερ ἦταν ἀντι(αριθμο)φασίστας!

Ἂν καὶ φασίστας, ὁ Χίτλερ ἦταν ὁρκισμένος ἀντιαριθμοφασίστας. Σὲ συνέντευξη τοῦ 1923 (‘No room for the alien, no use for the wastrel’) δηλώνει:

Our constructive forces are checked by the tyranny of numbers. We make the mistake of applying arithmetic and the mechanics of the economic world to the living state. We are threatened by ever increasing numbers and ever diminishing ideals. Mere numbers are unimportant.

«Όταν οι Ναζί έπαιρναν τους κομμουνιστές»

«Όταν οι Ναζί έπαιρναν τους κομμουνιστές
σιώπησα,
δεν ήμουν δα κομμουνιστής.

Όταν φυλάκιζαν τους σοσιαλδημοκράτες
σιώπησα,
δεν ήμουν δα σοσιαλδημοκράτης.

Όταν έπαιρναν τους συνδικαλιστές
σιώπησα,
δεν ήμουν δα συνδικαλιστής.

Όταν έπαιρναν εμένα,
δεν είχε μείνει κανείς
να διαμαρτυρηθεί».

Σίγουρα έχετε διαβάσει κάπου το παραπάνω διάσημο απόφθεγμα (που, όπως δείχνουν τα πράγματα, κερδίζει συνεχώς σ’ επικαιρότητα στη χώρα μας) μάλλον παραλλαγμένο για την περίσταση. Στη σειρά των θυμάτων μπορεί να προηγούνται οι μετανάστες, οι ομοφυλόφιλοι ή οι Εβραίοι. Όχι, δεν το είπε ο Bertolt Brecht, όπως πιστεύουν πολλοί. Ανήκει στον Γερμανό πάστορα Martin Niemöller (1892-1984).

Εθνικιστής και αξιωματικός σε υποβρύχιο στον Α’ ΠΠ, αργότερα ισχυριζόταν ότι είχε αφήσει να πνιγούν οι ναυαγοί ενός απ’ τα εχθρικά πλοία που μόλις είχε βυθίσει, παρόλο που σύμφωνα με τον νόμο ήταν υποχρεωμένος να τους περισυλλέξει. Η κρίση συνειδήσεως, αλλά και η οικογενειακή παράδοση, τον οδήγησαν στις σπουδές θεολογίας και στο ιερατικό σχήμα. Παρέμεινε όμως εθνικιστής, αντικομμουνιστής και αντισημίτης· απ’ το 1924 ως το 1933 ψήφιζε σταθερά ΧΑ (Χίτλερ Αδόλφο).

Σύντομα όμως διαχώρισε τη θέση του απ’ τον εθνικοσοσιαλισμό και το 1934 ίδρυσε την προτεσταντική Ομολογητική Εκκλησία (Bekennende Kirche), η οποία εναντιώθηκε στις προσπάθειες χειραγώγησης της Εκκλησίας απ’ τους Ναζί. Δεν έδειξε όμως αλληλεγγύη προς τους κομμουνιστές («είναι αντίπαλοι της Εκκλησίας, αντίχριστοι»), τους ανιάτους, τους Εβραίους και τους λαούς των χωρών που είχε κατακτήσει η Γερμανία. Εντωμεταξύ, το 1937 κλείστηκε κι ο ίδιος σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, ὀπου έμεινε μέχρι το τέλος του πολέμου.

Η οκταετία πίσω απ’ το συρματόπλεγμα τον άλλαξε. Εν μέσω ερειπίων και πτωμάτων αναρωτήθηκε: πώς αυτός, ο χριστιανός, ο αντιφασίστας, ο φυλακισμένος μετά από προσωπική εντολή του Χίτλερ, άφησε τόσα εκατομμύρια ανθρώπους να πεθάνουν χωρίς να κάνει τίποτα; Η διάσημη ρήση είναι το απόσταγμα της αυτοκριτικής του.

Για ποιες ομάδες ανθρώπων είχε αδιαφορήσει, σύμφωνα με το απόφθεγμα; Δεν υπάρχει ένας και μοναδικός αυθεντικός κατάλογος· απ’ το 1946 ως τον θάνατό του το χρησιμοποίησε επανειλημμένα, προσαρμόζοντάς το στις περιστάσεις. Η ποιητική διασκευή στην αρχή του άρθρου είναι αυτή που δέχεται το Ίδρυμα Niemöller (Martin-Niemöller-Stiftung) ως κλασική μορφή. Η σειρά των ομάδων είναι:

1. οι κομμουνιστές·
2. οι σοσιαλδημοκράτες·
3. οι συνδικαλιστές·
4. ο ίδιος ο Niemöller.

Η αρχική σύνθεση του καταλόγου μάλλον ήταν:

1. οι κομμουνιστές·
2. οι ανίατοι·
3. οι Εβραίοι ή οι Μάρτυρες του Ιεχωβά (Die Ernsten Bibelforscher)·
4. οι λαοί των χωρών που είχαν καταλάβει οι Γερμανοί·
5. ο ίδιος ο πάστορας.

Δύο εναλλακτικές συνθέσεις είναι:

1. οι κομμουνιστές·
2. οι συνδικαλιστές·
3. οι σοσιαλδημοκράτες·
4. οι προτεστάντες πάστορες εβραϊκής καταγωγής·
5. ο Martin Niemöller,

και:

1. οι κομμουνιστές·
2. οι σοσιαλιστές·
3. οι Εβραίοι·
4. η προτεσταντική Εκκλησία ως σύνολο (μέλος της οποίας ήταν ο πάστορας).

Η επιμονή μου με τη σύνθεση και τη σειρά του καταλόγου οφείλεται στο ότι πιθανώς μεταβάλλει το νόημα της κατάληξης «όταν έπαιρναν εμένα, δεν είχε μείνει κανείς να διαμαρτυρηθεί».

Η προφανής ερμηνεία είναι ότι καθώς ο Niemöller δεν έκανε τίποτα για να προστατεύσει τους φυσικούς του συμμάχους στον αντιναζιστικό αγώνα, όταν ήρθε η σειρά του δεν είχε απομείνει κανείς να πολεμήσει δίπλα του: «Together we stand, divided we fall».

Αν όμως στον κατάλογο μπουν οι ανίατοι, οι Εβραίοι και οι σκλαβωμένοι λαοί, τότε δεν έχουμε να κάνουμε πια με συμμάχους του Niemöller: οι ανίατοι κι οι Εβραίοι δεν θα είχαν τη δύναμη να εναντιωθούν στη δίωξη του πάστορα, ενώ οι υπόδουλοι λαοί δεν θα συμμαχούσαν μαζί μ’ έναν Γερμανό, που νιώθει τώρα εγκαταλειμμένος απ’ τον Θεό και, καθώς οι Ναζί τον σέρνουν σιδεροδέσμιο, έρχονται στο νου του τα λόγια του Χριστού απ’ το Κατά Ματθαίον:

41. Τότε ἐρεῖ καὶ τοῖς ἐξ εὐωνύμων· πορεύεσθε ἀπ’ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ·
42. ἐπείνασα γὰρ καὶ οὐκ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα καὶ οὐκ ἐποτίσατέ με,
43. ξένος ἤμην καὶ οὐ συνηγάγετέ με, γυμνὸς καὶ οὐ περιεβάλετέ με, ἀσθενὴς καὶ ἐν φυλακῇ καὶ οὐκ ἐπεσκέψασθέ με.
44. τότε ἀποκριθήσονται αὐτῷ καὶ αὐτοὶ λέγοντες· κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα ἢ διψῶντα ἢ ξένον ἢ γυμνὸν ἢ ἀσθενῆ ἢ ἐν φυλακῇ καὶ οὐ διηκονήσαμέν σοι;
45. τότε ἀποκριθήσεται αὐτοῖς λέγων· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφ’ ὅσον οὐκ ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, οὐδὲ ἐμοὶ ἐποιήσατε.
46. καὶ ἀπελεύσονται οὗτοι εἰς κόλασιν αἰώνιον, οἱ δὲ δίκαιοι εἰς ζωὴν αἰώνιον.

Δεν υπάρχει κανείς να τον βοηθήσει επειδή ο Θεός ο ίδιος τον τιμωρεί, στέλνοντάς τον «εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον» του στρατοπέδου συγκεντρώσεως, διότι δεν βοήθησε τον Χριστό όταν τον έβαζαν φυλακή ως κομμουνιστή, όταν αντί να συνδράμουν τον Χριστό ως ανίατον, του έκαναν ευθανασία, όταν έπαιρναν το ψωμί απ’ τον Χριστό, αφήνοντάς τον να πεθάνει από ασιτία ή τον εκτελούσαν.

Πιστεύω ότι αυτή η δεύτερη ερμηνεία είναι που ο Niemöller είχε στο νου του το 1946.

Ευχαριστώ τον Άρη Δημοκίδη για την ιδέα και την υπόδειξη της άκρως διαφωτιστικής ιστοσελίδας που έχει φτιάξει ο καθηγητής Harold Marcuse για το ζήτημα.

Die Bücherverbrennung

Ἐκείνη τὴν ἡμέρα εἶχα ραντεβοὺ μ’ ἕναν φίλο μου καὶ τὴ φίλη του. Συναντηθήκαμ’ ἔξω ἀπ’ τὸν σιδηροδρομικὸ σταθμό. «Τί εἶν’ αὐτὴ ἡ ἱστορία μ’ ἕνα σχολικὸ βιβλίο Ἱστορίας στὴν Ἑλλάδα; Τί γράφει καὶ τὸ καῖνε στοὺς δρόμους;» «Τὸ καῖνε;!» «Ναί, τὸ ἔδειξε στὶς [γερμανικὲς] εἰδήσεις πρὶν ἀπὸ λίγο!»

(Ὁ Γιάννης Λαγός, ποὺ κάνει τὶς δηλώσεις, ἐκλέχθηκε βουλευτὴς στὴν Β’ Πειραιᾶ).

Die Bücherverbrennung

Als das Regime befahl, Bücher mit schädlichem Wissen
Öffentlich zu verbrennen, und allenthalben
Ochsen gezwungen wurden, Karren mit Büchern
Zu den Scheiterhaufen zu ziehen, entdeckte
Ein verjagter Dichter, einer der besten, die Liste der
Verbrannten studierend, entsetzt, daß seine
Bücher vergessen waren. Er eilte zum Schreibtisch
Zornbeflügelt, und schrieb einen Brief an die Machthaber.
Verbrennt mich! schrieb er mit fliegender Feder, verbrennt mich!
Tut mir das nicht an! Laßt mich nicht übrig! Habe ich nicht
Immer die Wahrheit berichtet in meinen Büchern? Und jetzt
Werd ich von euch wie ein Lügner behandelt! Ich befehle euch,
Verbrennt mich!

Bertolt Brecht

Το κάψιμο των βιβλίων

Ὅταν διαταγὴ ἔβγαλε τὸ καθεστὼς νὰ καοῦνε
σὲ δημόσιες πλατεῖες τὰ βιβλία ποὺ
περικλείνουν ἰδέες ἀνατρεπτικές,
κι ἀπὸ παντοῦ κεντρίζανε τὰ βόδια
νὰ σέρνουν κάρα ὁλόκληρα
μὲ βιβλία γιὰ τὴν πυρά, ἕνας ἐξορισμένος
ποιητής, ἕνας ἀπ’ τοὺς καλύτερους,
διαβάζοντας τῶν βιβλίων τὸν κατάλογο,
μὲ φρίκη του εἶδε πὼς τὰ δικά του
τὰ εἴχανε ξεχάσει. Χίμηξε στὸ γραφεῖο του
μὲ τὶς φτεροῦγες τῆς ὀργῆς, κι ἔγραψε στοὺς τυράννους ἕνα γράμμα:
«Κάψτε με!» ἔγραφε μὲ πένα ἀκράτητη, «κάψτε με!
Μ’ ἀφήσατε ἔξω! Δὲ μπορεῖτε νὰ μοῦ τὸ κάνετε αὐτό, ἐμένα!
Τὴν ἀλήθεια δὲν ἔγραφα πάντα στὰ βιβλία μου; Καὶ τώρα
Μοῦ φερνόσαστε σὰ νά’ μαι ψεύτης! Σᾶς διατάζω:
Κάψτε με!»

Μπέρτολτ Μπρέχτ (σὲ μετάφραση Μάριου Πλωρίτη)

Ἡ καταγωγὴ τῆς Ὀλυμπιακῆς λαμπαδηδρομίας

1936 Summer Olympics:

The Olympic Flame was used for the third time at these games, but this marked the first time it was brought to the Olympic Village by a torch relay, with the starting point in Olympia, Greece.

Olympic Flame:

The modern convention of moving the Olympic Flame via a relay system from Greece to the Olympic venue began in 1936. Carl Diem devised the idea of the torch relay for the 1936 Summer Olympics in Berlin that was organized by the Nazis under the guidance of Joseph Goebbels. Krupp armaments company produced the torches in wood and metal, inspired by an olive leaf. The Olympic Flame was lit by a concave mirror in Olympia, Greece and transported over 3,187 kilometres by 3,331 runners in twelve days and eleven nights from Greece to Berlin. Leni Riefenstahl later staged the torch relay for the 1938 film Olympia. The film was part of the Nazi propaganda machine’s attempt to add myth and mystique to Adolf Hitler’s regime. Hitler saw the link with the ancient Games as the perfect way to illustrate his belief that classical Greece was an Aryan forerunner of the modern German Reich. There were minor protests in Yugoslavia and Czechoslovakia on the way, which were suppressed by the local security forces.

There have been protests against the Olympic flame relay due to its origins with the Nazis.

Carl Diem:

On June 30, 1936, the first torch-flame was kindled in Olympia, Greece, in the ruins of the Temple of Hera, by 15 robed “virgins,” using a concave mirror focusing the sun’s rays, all under the supervision of a “high priestess.” It was carried to the Acropolis in Athens for a special invocation, and then relayed along the 3,422-kilometer distance to the Olympic stadium in Berlin by an equal number of young Aryan-looking runners, each of whom took the flame a single kilometer.

On its way, the flame passed through Bulgaria, Yugoslavia, Hungary, Austria and Czechoslovakia; those countries, and Greece itself, would all be under Nazi domination within ten years.

In March 1945, as the Red Army was closing in on Berlin in the final weeks of the Second World War, Diem staged another famous event in the city’s Olympic stadium. Addressing a rally of thousands of teenage Hitler Youth, Diem exhorted them to defend the capital to the death, in the spirit of the ancient Spartans. Some two thousand of the young men assembled there did exactly that, sacrificing themselves before Berlin finally fell in May.

Ὁ Χάγκεν Φλάισερ γιὰ τὶς γερμανικὲς ἀποζημιώσεις

Μὲ τὸ θέμα τῶν γερμανικῶν ἀποζημιώσεων πρὸς τὴν Ἑλλάδα γιὰ τὰ δεινὰ ποὺ ὑπέστη ἡ χώρα στὸν Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο τὸ ἱστολόγιο ἔχει ξανασχοληθεῖ στὸ παρελθόν («Λογοκρισία γιὰ τὶς γερμανικὲς ἀποζημιώσεις» καὶ «Μᾶς ὀφείλουν οἱ Γερμανοὶ ἀποζημιώσεις;»).

Εἶχα παρατηρήσει ἀσυμφωνία μεταξὺ τῶν διάφορων ἰσχυρισμῶν γιὰ τὸ ὕψος τῶν ἐπιδικασμένων γερμανικῶν ἀποζημιώσεων. Ἀπ’ τὴ μιὰ ὁ Μανώλης Γλέζος ἰσχυρίζεται ὅτι

1. ἡ Συνδιάσκεψη τῶν Παρισίων καταλόγισε στὴν Γερμανία ἀποζημίωση $7,1 δις ἀγοραστικῆς δύναμης 1938 πρὸς τὴν Ἑλλάδα·
2. αὐτὰ τὰ $7,1 δις τοῦ 1938 ἀντιστοιχοῦν σὲ σημερινὰ €108 δις ἄτοκα.

«Τὰ Νέα», 2012-04-01, «„Δεν τίθεται θέμα γερμανικών αποζημιώσεων“ ξεκαθαρίζει το Βερολίνο»:

«Η απάντηση του Υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας […] αγνοεί την απόφαση της 19μελούς Διασυμμαχικής Επιτροπής των Παρισίων του 1946, η οποία καταλόγισε στη Γερμανία ότι οφείλει να καταβάλλει στην Ελλάδα 7 δις εκατό εκατομμύρια δολάρια, αγοραστικής αξίας 1938, δηλαδή 108 δις ευρώ χωρίς τους τόκους.

Τὰ ἴδια γράφει καὶ ἡ «Μαύρη Βίβλος τῆς Κατοχῆς» (ἀρχεῖο PDF, 15.4 Mb), τὴν ἐπιμέλεια τῆς ὁποίας εἶχε ὁ Μανώλης Γλέζος (σ. 20):

Πέρα από τους υπολογισμούς, η «Διασυμμαχική Επιτροπή», η οποία συνήλθε στο Παρίσι στις 14 Ιανουαρίου 1946 για το διακανονισμό των γερμανικών επανορθώσεων, αναγνωρίζει ως οφειλή της Γερμανίας προς την Ελλάδα το ποσό των 7,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ αγοραστικής αξίας 1938.

Über diese Berechnungen hinaus, hat das «Alliiertenkomitee» auf seiner Tagung in Paris am 14. Januar 1946 zur Regelung der deutschen Reparationen anerkannt, dass Deutschland Griechenland die Summe von 7,1 Milliarden US – $ (Kaufkraft 1938) schuldet.

Ἀπ’ τὴν ἄλλη ὁ καθηγητής τοῦ Ἀριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ζήσης Παπαδημητρίου ὑποστηρίζει στὸ Protagon ὅτι

1. τὰ $7,1 δις ἀγοραστικῆς δύναμης 1938 ἦταν ἡ ἐπιδικασμένη συνολικὴ ἀποζημίωση πρὸς ὅλες τὶς χῶρες ἐναντίον τῶν ὁποίων πολέμησε ἡ Γερμανία·
2. στὴν Ἑλλάδα ἐπιδικάστηκε μόλις τὸ 3,5% τῶν $7,1 δις (δηλαδή $250 ἑκατομμύρια)·
3. αὑτὰ τὰ $250 ἑκατομμύρια ἀντιστοιχοῦν σὲ $106,7 δις ἀγοραστικῆς δύναμης 2010 ἢ €78,9 δις εὐρώ ἀγοραστικῆς δύναμης 2010:

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς γερμανών επιστημόνων, το ύψος των αποζημιώσεων ανέρχεται στο ποσό των 78,958 δις Ευρώ με βάση τις τιμές του 2010

Στη Συνδιάσκεψη των δυτικών νικητριών δυνάμεων που έλαβε χώρα στις 14 Ιανουαρίου 1946 στο Παρίσι και στην οποία συμμετείχε με εκπροσώπους της και η Ελλάδα συζητήθηκε και ψηφίστηκε το Σύμφωνο Αποζημιώσεων, σύμφωνα με το οποίο η ηττηθείσα Γερμανία κλήθηκε να καταβάλει αποζημιώσεις στους νικητές συνολικά ύψους 7,1 δις δολαρίων με βάση την αγοραστική δύναμη του 1938. Στη χώρα μας επιμερίστηκε το 3,5% αυτού του ποσού

Με βάση την αγοραστική δύναμη του 2010, η Ελλάδα εισέπραξε συνολικά 1,781 δις δολάρια από τα 106,7 δις δολάρια (με σημερινές τιμές 78,958 δις Ευρώ) που είχαν επιμεριστεί στη χώρα μας στη συνάντηση των Παρισίων του 1946.

Βλ. Karl-Heinz Roth, „Kahlfraß“(Κρανίου Τόπος) καθώς και „Die offene Reparationsfrage.Profiteure des Raubzugs müssen zahlen (Το ανοικτό ζήτημα των αποζημώσεων. Οι κερδισμένοι της ληστρικής επιδρομής θα πρέπει να πληρώσουν) στο : Lunapark 21, Zeitschrift zur Kritik der globalen Ökonomie, Heft 15, Herbst 2011, σελ. 41-50 και 51-55.

Τέλος, ὁ Sven Felix Kellerhoff γράφει στην εφημερίδα Die Welt πὼς στὴν Ἑλλάδα ἐπιμερίστηκε 4,5% τῶν ὑλικῶν γερμανικῶν ἀποζημιώσεων καὶ 2,7% τῶν ἀποζημιώσεων σὲ κάθε ἄλλη μορφή, δὲν ἀναφέρει ὅμως πουθενὰ τὸ ὕψος τῆς ἀποζημίωσης ποὺ ἐπιδικάσθηκε, εἴτε συνολικὴ εἴτε μονάχα πρὸς τὴν Ἑλλάδα.

Schuldet Deutschland den Griechen 70 Milliarden?, 2011-09-17:

Bei der Pariser Reparationskonferenz 1945/46 wurde Griechenland ein Anteil von 4,5 Prozent an den materiellen deutschen Reparationsleistungen zugestanden und von 2,7 Prozent an anderen Formen der Reparationen.

Does Germany Owe Greece $95 Billion from WW II?, 2011-09-20:

At the Paris Conference on Reparations, Greece was finally accorded 4.5% in material German reparation and 2.7% in other forms of reparations.

Die Welt & TIME: “Χρωστάει η Γερμανία στην Ελλάδα 95 δις δολάρια από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο;?;”, 2011-09-21.

Μάταια ἔφαγα τὸ Διαδίκτυο στὸ ψάξιμο γιὰ νὰ βρῶ ποιός λέει τὴν ἀλήθεια. Ἔτσι, πρὶν λίγες ἡμέρες ἀποφάσισα νὰ γράψω στὸν καθηγητὴ Ἱστορίας στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Χάγκεν Φλάισερ. Ἰδοῦ ἡ διαφωτιστικὴ ἀπάντησή του:

[…]

Ο Μανώλης Γλέζος δυστυχώς επιμένει σε ορισμένες υπερβολές και λανθασμένες πληροφορίες, μολονότι έχω επισημάνει στον ίδιο και σε άλλους του Εθνικού Συμβουλίου, αλλά και σε τηλεοπτικές μου εκδηλώσεις ότι έτσι διευκολύνει την αδιάλλακτη “αμυντική” στρατηγική των Σραίντερ/Μέρκελ/κ.ο.κ. απορρίπτοντας τις ελληνικές αξιώσεις εν γένει ως μη σοβαρές…

Για λόγους χρόνου περιορίζομαι εδώ μόνο στα θρυλούμενα “7,1 δις $ που (τάχα) επιδικάστηκαν στην Ελλάδα” και που  οι διάφοροι νεο-αντιστασιακοί της τσέπης στη Βουλή και στα ΜΜΕ τα παπαγαλίζουν.

Στην πραγματικότητα, οι Σύμμαχοι -στο Παρίσι, τον Γενάρη του ’46, (και πουθενά αλλού)-  ΔΕΝ πήραν καμία απόφαση για πληρωτέα ΠΟΣΑ, αλλά μόνο για τα προαναφερθέντα ΠΟΣΟΣΤΑ, δηλ. για μερίδια σε μια πίτα που κανείς δεν ήξερε το πραγματικό μέγεθός της και η οποία με τα δεδομένα της εποχής αποδείχθηκε γρήγορα πολύ ισχνή. Έτσι, το μεγαλύτερο ατού της Ελλάδας ήταν το κατοχικό δάνειο, το οποίο αναγνωρίστηκε έμπρακτα ακόμη και από τη ναζιστική Γερμανία.

[…]

Ὁ Χάγκεν Φλάισερ εἶχε τὴν καλοσύνη νὰ μοῦ στείλει κι ἕν’ ἀπόσπασμα ἀπὸ βιβλίο του. Ἀντιγράφω ἐδῶ τὰ σχετικὰ ἀποσπάσματα:

Κατά τη Διάσκεψη της Γιάλτας, η οποία συνήλθε τον Φεβρουάριο του 1945, […] δεν καθορίστηκε ένα συνολικό τελικό ποσό, αν και η σοβιετική πλευρά είχε προτείνει το στρογγυλό ποσό των 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων (αξίας του 1938), από το οποίο η ίδια θα έπαιρνε το ήμισυ. Αργότερα προθυμοποιήθηκε να καλύψει από το δικό της μερίδιο και τις ανάγκες της Πολωνίας. Το άλλο 50 % των γερμανικών επανορθώσεων θα το μοιράζονταν μεταξύ τους όλα τα υπόλοιπα συμμαχικά κράτη. […] οι Βρετανοί απέρριψαν κάθε δέσμευση για συγκεκριμένο ποσό, το οποίο άλλωστε ήθελαν να κρατήσουν χαμηλά, για να πληρώσουν οι Γερμανοί πρώτα τα προπολεμικά χρέη τους (ιδίως τα χρεόγραφα που προήλθαν από τις επανορθώσεις του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου), αλλά και τα τρέχοντα έξοδα κατοχής, τις εισαγωγές τροφίμων, κλπ.

Στη Διάσκεψη του Πότσνταμ (17 Ιουλίου – 2 Αυγούστου 1945), […], σε «παράπλευρες» συνομιλίες, ο επικεφαλής της αποστολής, ο Ιβάν Μάισκι, είχε ξεκαθαρίσει στους Δυτικούς ότι ήταν έτοιμος να μειώσει τις αξιώσεις για το σοβιετο-πολωνικό ήμισυ των επανορθώσεων στα 6 δις δολάρια (από 12 δις συνολικά). Και πάλι όμως δεν βρήκε ανταπόκριση.

Αλλά ακόμη και οι μειωμένες ελληνικές απαιτήσεις, μόνον έναντι των Γερμανών υπερέβαιναν το μαγικό ποσό των 10 δις δολαρίων, το οποίο – όπως φυσικά και το πολύ χαμηλότερο των 6 δις – Αμερικανοί και Βρετανοί είχαν ήδη κρίνει υπερβολικό, ακόμη και για το σύνολο των δυτικών κρατών, συμπεριλαμβανομένων μάλιστα της Γιουγκοσλαβίας και της Τσεχοσλοβακίας.

Το 51% των καταστροφών αποδόθηκαν σε γερμανική υπαιτιότητα, το 27% και το 18% , αντίστοιχα, στους Ιταλούς και Βούλγαρους, και το υπόλοιπο σε ελληνικές και συμμαχικές ενέργειες.

[Ἡ ἑλληνικὴ ἀντιπροσωπία] αναλώθηκε σε υποθετικούς υπολογισμούς διαφυγόντων κερδών από απώλεια εισοδημάτων και προϊόντων κατά τη διάρκεια του πολέμου, καθώς και στις χρηματο-οικονομικές συνέπειες για τις επόμενες δεκαετίες (συντάξεις, κλπ.). Αντίθετα, οι μεγάλες δυνάμεις είχαν ήδη αποφανθεί ότι εξαιτίας των περιορισμένων δυνατοτήτων της ακρωτηριασμένης Γερμανίας, τα διαφυγόντα κέρδη των συμμαχικών κρατών δεν θα συμπεριλαμβάνονταν στον καθορισμό των επανορθώσεων.

Έτσι οι ελληνικές διεκδικήσεις ξαφνικά περιορίστηκαν στις υλικές ζημιές που είχε υποστεί η χώρα· ωστόσο, κατά τον υπολογισμό των ζημιών αυτών οι Σύμμαχοι επέτρεψαν στην Ελλάδα σχεδόν να τις διπλασιάσει με μια μονοκονδυλιά – από τα αρχικά δηλωμένα 3,65 δις σε 7,181 δις δολάρια – και έτσι να βρεθεί τουλάχιστον στην ίδια περίπου θέση με το συγκριτικά «άκαπνο» Βέλγιο.

Ούτως ή άλλως, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές των Αγγλοαμερικανών, η Διάσκεψη δεν είχε σκοπό να καθορίσει συγκεκριμένα ποσά, αλλά απλώς τα ποσοστά που η κάθε χώρα θα λάμβανε από τη συνολική δεξαμενή των επανορθώσεων, η χωρητικότητα της οποίας ήταν άγνωστη, οπωσδήποτε όμως πολύ κατώτερη των τεράστιων προσδοκιών.

οι μεγάλες και πλούσιες δυνάμεις […] απέσπασαν κυριολεκτικά τη μερίδα του λέοντος εξαιτίας των κριτηρίων διανομής, τα οποία οι ΗΠΑ είχαν διαμορφώσει εν κρυπτώ, με βάση πρωτίστως την παραγωγή πολεμοφοδίων και εν γένει την υλική προσφορά στην τελική νίκη των Συμμάχων.

Στη στήλη «Έξοδα πολέμου», το ποσοστό της Ελλάδας ανήλθε σε λιγότερο από 0,1%! Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αυτές, το ποσοστό που η διάσκεψη του Παρισιού τελικά επιδίκασε στην Ελλάδα παρουσιάστηκε ως γενναιόδωρο. Στο δυτικό ήμισυ της διαθέσιμης «πίτας» θα λάμβανε 2,70 % από την «Κατηγορία Α» (δηλαδή όλες τις μορφές γερμανικών επανορθώσεων εκτός της ομάδας Β, πρωτίστως όμως τις γερμανικές περιουσίες στο εξωτερικό), ενώ η καθεμία από τις αγγλοσαξωνικές δυνάμεις θα έπαιρνε 28%. Από την «Κατηγορία Β» (δηλαδή κυρίως βιομηχανικές εγκαταστάσεις και πλοία) προβλεπόταν για την Ελλάδα ένα ποσοστό 4,35%. Οι ελληνικές διαμαρτυρίες επέφεραν τελικά μια ελάχιστη αύξηση του ποσοστού και κάποιες ασαφείς υποσχέσεις για πρόσθετες επανορθώσεις σε είδος (σε γερμανικό εργατικό δυναμικό), εντούτοις η Αθήνα επέμεινε αρχικά στην άρνησή της και υπέγραψε τη συμφωνία μόλις στις 14 Ιανουαρίου 1946, με δεκαήμερη καθυστέρηση, φοβούμενη πολιτική απομόνωση.

Οι μικρές εισροές (σχεδόν αποκλειστικά σε είδος) που η Αθήνα τελικά έλαβε από τις τρεις πρώην δυνάμεις κατοχής δεν χρησιμοποιήθηκαν για τα θύματα του πολέμου, αλλά απορροφήθηκαν ανεξέλεγκτα «για την ανοικοδόμηση της χώρας» στα άδυτα του κρατικού κορβανά.

Οι ιταλικές επανορθώσεις καθορίστηκαν με τη Συνθήκη Ειρήνης στα 105 εκατομμύρια δολάρια, και αργότερα μειώθηκαν με κάποιες διευκολύνσεις πληρωμής στα 100,8 εκατομμύρια.

Από τα 985 εκατομμύρια δολάρια που η Ελλάδα είχε ζητήσει για επανορθώσεις από τη Βουλγαρία στη Διάσκεψη Ειρήνης του 1947 της επιδικάστηκαν μόνο 45 εκατομμύρια […] Τελικά, με το Σύμφωνο της 9ης Ιουλίου 1964 η Σόφια δεσμεύθηκε στην καταβολή μόνον 7 εκατομμυρίων δολαρίων σε είδος.

Από τους «μικρούς», ιδίως όμορες χώρες όπως η Δανία, το Βέλγιο και η Ολλανδία είχαν ήδη συνειδητοποιήσει ότι σημαντικό μέρος της αγροτικής τους παραγωγής παρέμεινε αδιάθετο εφόσον η κατεστραμμένη Γερμανία αδυνατούσε να αναλάβει τον παραδοσιακό προπολεμικό της ρόλο ως ο καλύτερος πελάτης τους. Έτσι η realpolitik επέβαλλε τον παραμερισμό των πολιτικής φύσεως αντιρρήσεων κατά του νέου υπερατλαντικού μανιφέστου, ότι δηλαδή η πολυπόθητη ανάκαμψη και ευημερία ολόκληρης της Ευρώπης κρεμόταν από την άμεση ανόρθωση της Γερμανίας και της οικονομίας της.

Η Ελλάδα, η οποία για την ανασυγκρότησή της είχε διεκδικήσει 100 από τις αρχικά προβλεπόμενες 1.800 και πλέον γερμανικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις που θα μεταφέρονταν στις συμμαχικές χώρες, έμεινε ανικανοποίητη.

η απώλεια αξίας για την οφειλέτρια Γερμανία ήταν σχεδόν πάντα πολλαπλώς μεγαλύτερη από το όφελος για τους λαμβάνοντες, δηλαδή τις συμμαχικές χώρες. Στη Γερμανία το «ντεμοντάζ» συγκεκριμένων βιομηχανικών μονάδων διέσπασε δοκιμασμένα παραγωγικά σύνολα, αφήνοντας άνεργους έμπειρους ειδικευμένους εργάτες. Στην προβλεπόμενη χώρα παραλαβής αντιθέτως – ιδιαίτερα όταν αυτή βρισκόταν μόλις στο ξεκίνημα της βιομηχανικής ανάπτυξης – συχνά έλειπαν η τεχνογνωσία, η κοινωνική και οικονομική υποδομή και πολλά άλλα.

το άτυπο αγγλοαμερικανικό διευθυντήριο της διασυμμαχικής Συνδιάσκεψης για το εξωτερικό χρέος της Γερμανίας επέβαλε στην περίφημη Συμφωνία του Λονδίνου (1953) να αναβληθεί «η εξέταση» (και μόνο) όλων των απαιτήσεων που πηγάζουν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο «έως τον οριστικό διακανονισμό του ζητήματος των αποζημιώσεων».

Η διατύπωση αυτή παρέπεμπε με ηθελημένη ασάφεια σε μελλοντικό διακανονισμό με μια ενιαία Γερμανία. Μια τέτοια εξέλιξη θεωρούνταν, ωστόσο, εντελώς ανέφικτη λόγω της διαίρεσης του κόσμου σε δύο εχθρικά στρατόπεδα. Με σκανδαλώδη τρόπο λοιπόν, η σύμβαση του Λονδίνου συνδύασε την επισήμανση ότι δεν παρενέβαινε στο ζήτημα των επανορθώσεων με την έσχατη, την αποφασιστική παρέμβαση στο θέμα αυτό – δηλαδή την επ’ αόριστον αναβολή της ανεπιθύμητης ρύθμισης. Με αυτόν τον τρόπο η Βόννη, βασιζόμενη στην «επικουρία των Αμερικανών φίλων μας», παρέπεμπε τη δυσάρεστη υποχρέωση των πολεμικών αποζημιώσεων στις (ανύπαρκτες ελληνικές) καλένδες! Η γερμανική στρατηγική αποσκοπούσε ρητά στην «αέναη διατήρηση αυτής της ενδιάμεσης κατάστασης εκκρεμότητας μιας μη επικυρωμένης ειρήνης, ώστε οι αξιώσεις των άλλοτε αντιπάλων μας είτε να εκπέσουν από μόνες τους είτε να παραγραφούν».

Ὁ Χάγκεν Φλάισερ παραπέμπει συχνὰ στὸ βιβλίο τοῦ Jörg Fisch Reparationen nach dem Zweiten Weltkrieg, «Ἀποζημιώσεις μετὰ τὸν Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο».

Ἀπ’ τ’ ἀνωτέρω προκύπτει ὅτι:

1. οἰ Ἄγγλοι βρῆκαν τὴν ἀρχικὴ πρόταση τῶν Σοβιετικῶν γιὰ 10 + 10 δις δολλάρια συνολικὴ ἀποζημίωση «ὐπερβολική»·
2. στὴ συνέχεια οἱ Ἀγγλοαμερικάνοι βρῆκαν «ὑπερβολικὴ» καὶ τὴ νέα πρόταση τῶν Σοβιετικῶν γιὰ 6 + 6 δις δολλάρια συνολικὴ ἀποζημίωση·
3. ἡ Ἑλλάδα ζήτησε $10 δις ἀποζημίωση ἀπ’ τὴ Γερμανία·
4. τελικὰ τῆς ἐπιδικάστηκε μόνο 2,7% τῶν ἀποζημιώσεων τύπου Α και 4,5% τῶν ἀποζημιώσεων τύπου Β·
5. οὐδέποτε ἐπιδικάστηκε συγκεκριμένο ὕψος ἀποζημιώσεων, οὔτε συνολικῶν οὔτε πρὸς τὴν Ἑλλάδα·
6. ὑπεύθυνοι γιὰ τὴν καταβολὴ χαμηλῶν ἀποζημιώσεων ἀπ’ τὴ Γερμανία, καθὼς καὶ γιὰ τὸ πάγωμα τῆς καταβολῆς ἀποζημιώσεων ἦταν οἱ Σύμμαχοι·
7. ἡ Ἑλλάδα ζήτησε ἀρχικὰ ἀπ’ τὴ Βουλγαρία $985 ἑκατομμύρια, ἀλλὰ τελικὰ συμφωνήθηκε νὰ καταβληθοῦν μόλις $7 ἑκατομμύρια·
8. ἡ Ἱταλία συμφώνησε νὰ καταβάλει στὴν ἙλλΑδα $100,8 ἑκατομμύρια.

Ὁ Μανώλης Γλέζος ἰσχυρίζεται ὅτι ἡ Ἑλλάδα ἀποζημιώθηκε ἀπ’ τὴν Ἰταλία καὶ τὴ Βουλγαρία. Βλέπουμε ὅμως ὅτι κι οἱ ἀποζημιώσεις αὐτὲς ἦταν πενιχρές: Ἡ Βουλγαρία συμφώνησε νὰ δώσει μόλις τὸ 0,7% τῶν ἀποζημιώσεων ποὺ εἶχε ἀρχικὰ ζητήσει ἡ Ἑλλάδα! Πῶς γίνεται καὶ εἴμαστ’ εὐχαριστημένοι μὲ τὶς βουλγαρικὲς κι ἰταλικὲς ἀποζημιώσεις, ἀλλὰ ὄχι μὲ τὶς γερμανικές;

Ὁ Μανώλης Γλέζος τονίζει τὶς θυσίες τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ. Βλέπουμε ὅμως ὅτι ὑπάρχουν καὶ διαφορετικὰ κριτήρια στὸν ὑπολογισμὸ τῶν ἀποζημιώσεων, συγκεκριμένα ἡ πολεμικὴ δαπάνη στὸν ἀγῶνα ἐναντίον τοῦ Ἄξονα. Σίγουρα δὲν εἶναι εὔκολο νὰ συμφωνήσει κανεὶς σ’ ἀντικειμενικὰ κριτήρια· ὁ ἕνας θὰ προτάσσει τὶς ἀπώλειες ζωῶν, ὁ ἄλλος τὶς ὑλικὲς ἀπώλειες, ὁ παράλλος τὴ συμβολὴ στὴ νίκη, κάποιος ἄλλος τὴ δαπάνη γιὰ ὅπλα καὶ πυρομαχικά. Ποιός ἔχει δίκιο; Ὅλοι καὶ κανένας.

Τὰ διαφυγόντα κέρδη νὰ τὰ συμπεριλάβουμε στὶς ἀπώλειες; Εἶναι ἀπώλεια ἡ ὑπογεννητικότητα; Οἱ ὧρες ποὺ δὲν ἐργάστηκαν οἱ ἐπιστρατευμένοι; Τὰ ἔνσημα ποὺ δὲν κόλλησαν; Τ’ ἀγαθὰ ποὺ δὲν παρῆγαν; Τὸ πρόβλημα ἂν τὰ παραπάνω θεωρηθοῦν ἀπώλειες εἶναι πὼς μὲ τὸ ἴδιο σκεπτικό, ὅποιος σκοτώνει κάποιον θὰ ἔπρεπε νὰ δικάζεται ὅχι γιὰ ἕναν, ἀλλὰ γι’ ἄπειρους φόνους: αὐτουνοῦ ποὺ σκότωσε, τῶν παιδιών ποὺ θὰ ἔκανε ὁ σκοτωμένος ἂν ζοῦσε, τῶν παιδιῶν ποὺ θὰ ἔκαναν τὰ παιδιά ποὺ δὲν ἔκανε κτλ. Τὸ Ταλμοὺδ καὶ τὸ Κοράνι γράφουν πὼς ὅποιος σώζει μιὰ ζωή, σώσει ὅλον τὸν κόσμο. Ἀντιστρόφως, ὅποιος σκοτώνει μιὰ ζωή, σκοτώνει τὸν κόσμον ὁλόκληρο:

Whoever destroys a soul, it is considered as if he destroyed an entire world. And whoever saves a life, it is considered as if he saved an entire world.

Mishnah Sanhedrin 4:5; Babylonian Talmud Tractate Sanhedrin 37a

Ἡ μόνη συνετὴ ἄποψη ποὺ ἔχω διαβάσει γιὰ τὶς γερμανικὲς ἀποζημιώσεις άνήκει στὸν Χάγκεν Φλάισερ ἀπὸ συνέντευξή του στὸ γερμανικὸ ραδιόφωνο:

Also Reparationszahlungen, ich versuche das auch griechischen Gesprächspartnern und auch Politikern klarzumachen, ist in der derzeitigen Situation völliger Humbug. Meiner Ansicht nach hätte Griechenland lange schon offiziell auf Reparationszahlungen verzichten sollen, aber mit der Bitte oder Bedingung oder wie immer sie das sagen wollen, dass die deutsche Seite sich zumindest mal auf die Verhandlungsbank setzt – an den Verhandlungstisch, um zu fragen, was passiert mit dem Kredit. Denn das deutsche Argument lautet immer, Reparationen werden von Verlierern an die Sieger bezahlt, mittlerweile sind wir nicht mehr Verlierer, sondern sind Partner und Freunde. Aber Schulden bezahlt man auch an Freunde.

Τώρα οι αποζημιώσεις, προσπαθώ να το κάνω σαφές και σ’ Έλληνες συνομιλητές και σε πολιτικούς, στις παρούσες συνθήκες είναι σκέτη σαχλαμάρα. Έτσι όπως το βλέπω, η Ελλάδα θα όφειλε εδώ και καιρό να παραιτηθεί επισήμως απ’ τις αποζημιώσεις, αλλά με την παράκληση ή τον όρο ή όπως αλλιώς θέλετε να το πείτε ότι η γερμανική πλευρά τουλάχιστον θα καθήσει στην τράπεζα –στο τραπέζι– των διαπραγματεύσεων σχετικά με το ζήτημα του δανείου. Διότι το γερμανικό επιχείρημα είναι πάντοτε: «Αποζημιώσεις καταβάλλονται απ’ τους ηττημένους προς τους νικητές, αλλά στο μεταξύ δεν είμαστε πια ηττημένοι, αλλά εταίροι και φίλοι σας». Τα χρέη όμως τα εξοφλεί κανείς ακόμα κι όταν χρωστά σε φίλους.

Τὸ ἐπιχείρημα «Τὰ χρέη τὰ ἐξοφλεῖ κανεὶς ἀκόμα κι ὅταν χρωστᾶ σὲ φίλους» εἶναι γερμανικῆς νοοτροπίας, ὅχι ἑλληνικῆς. Γι’ αὐτὸ, ἂν καὶ δὲν πρόκειται νὰ ἐντυπωσιάσει ἕναν Ἕλληνα, θὰ μποροῦσε νὰ πείσει ἄνετα ἕναν Γερμανό. Κι αὐτοὶ ποὺ πρέπει νὰ πειστοῦν, προκειμένουν νὰ λάβουμε κάποιες ἀποζημιώσεις, δὲν εἶναι οἱ Ἕλληνες, ἀλλὰ οἱ Γερμανοί.

Θερμὲς εὐχαριστίες στὸν καθηγητὴ Χάγκεν Φλάισερ.

Περὶ ἐθνικισμοῦ

Ἕκαστος τόπος ἔχει τὴν πληγήν του: ἡ Ἀγγλία τὴν ὀμίχλην, ἡ Αἴγυπτος τὰς ὀφθαλμίας, ἡ Βλαχία τὰς ἀκρίδας καὶ ἡ Ἑλλὰς τὸν πατριωτισμόν – Ἐμμανουὴλ Ροΐδης.

Ἀφορμὴ στάθηκε ἡ ἀνάρτηση «ΚΑΤΑΡΓΗΣΑΤΕ ΤΗ ΧΩΡΑ τῆς Alienellin:

Ο Θόδωρος έφτυσε πάλι την τσίχλα και μας ανακοίνωσε ότι ανέκαθεν θεωρούσε τις παρελάσεις γελοίες. Η άποψη αυτή φοριέται πολύ τελευταία. Να καταργηθούν οι παρελάσεις, η στρατιωτική θητεία και ο εθνικός ύμνος, έτσι είναι de rigueur να υποστηρίζουμε σήμερα.

Σχεδὸν ἀνέκαθεν ἀντιπαθοῦσα τὶς παρελάσεις. Ἡ τελευταία φορὰ ποὺ συμμετεῖχα σὲ τέτοια μαθητικὴ ἐκδήλωση –κληροδότημα τοῦ Μεταξᾶ– ἦταν στὸ… νηπιαγωγεῖο, ὅταν εἶχα ἀκόμη τὸ ἀκαταλόγιστο.

Ἐπίσης ποτὲ δὲν ἀνέμισα σημαῖες (κράτους, κόμματος ἢ ποδοσφαιρικῆς ὁμάδας) καὶ κοιτῶ μ’ ἔκδηλη ἀπορία ὅσους εὐφραίνονται ὅταν τὸ κάνουν.

Τοὺς ἐθνικοὺς ὕμνους τοὺς κατατάσσω μὲ βάση τὴ μουσικὴ καὶ ποιητική τους ἀξία. Ἀπ’ αὐτὴν τὴν ἄποψη ὁ ὡραιότερος εἶναι τοῦ Ἰσραήλ.

Ἔχω παρατηρήσει μιὰν ἀντιστρόφως ἀνάλογη σχέση μεταξὺ ἐθνικῆς ὑπερηφάνειας καὶ ἀντικειμενικῆς πραγματικότητας. Στὴν Τουρκία, τὸν καιρὸ ποὺ οἱ τιμὲς ἄλλαζαν κάθε βδομάδα, εἶχα δεῖ σημαία ἀκόμα καὶ στὸ παράθυρο μιᾶς παράγκας. (Φαῒ εἴχανε;). Ἀντιθέτως, στὴ Γερμανία χρόνια ὁλόκληρα εἶχα νὰ δῶ σημαία, μὲ ἐξαίρεση μιὰ… γαλλικὴ στὴ σκεπὴ τοῦ κτηρίου τῶν δυνάμεων κατοχῆς. (Τώρα πιὰ βλέπεις καὶ καμιὰ σὲ μπαλκόνι ὅσο διαρκεῖ τὸ Πανευρωπαϊκὸ ἢ τὸ Μουντιάλ).

Το να μη σέβεσαι πέντε βασικά σύμβολα είναι σύμπτωμα αυτού ακριβώς του πράγματος: της γενικότερης νεοελληνικής τάσης να μη σέβεται τίποτα εκτός από την πάρτη του κι αυτή μόνο κοντόφθαλμα.

Ἔχω τὴν ἀκριβῶς ἀντίθετη ἐντύπωση: ὅτι πολλοὶ πατριῶτες τὴν πατρίδα τὴ χρειάζονται μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ τὴν κλέβουνε. Ἂν μᾶς κατακτήσει ἡ Τουρκία, πῶς θὰ διοριζόμαστε στὸ Δημόσιο; Πῶς θὰ γίνουμε βουλευτές; Πῶς θὰ παίρνουμε μίζες γι’ ἀμυντικὲς δαπάνες; Πῶς θὰ ἐξαπατᾶμε τοὺς συμπατριῶτες μας; Δηλαδὴ τὰ σύμβολα τῆς πατρίδας μᾶλλον τὰ ἔχει ἀνάγκη αὑτὸς ποὺ κλέβει (στὸ ὄνομα πάντα τῆς πατρίδας), παρὰ ὁ τίμιος.

Με τα λόγια σου περί Γερμανίας επιβεβαιώνεις τα δικά μου. Αν αύριο η Αυστρία έστελνε μερικά μαχητικά να κόβουν βόλτες πάνω από το κεφάλι της Άγκελα, ποια πιθανότητα δίνεις να ξαναβγούν οι σημαίες στα μπαλκόνια σας;

Οἱ σημαῖες δὲν πρόκειται νὰ ξορκίσουν τὰ μαχητικά. (Στὴ Γερμανία ὁ κόσμος δὲν πολυπιστεύει στὴν ἀποτροπαϊκὴ δύναμη τῶν φυλακτῶν). Θὰ τὰ διώξει ἡ διπλωματία, κι ἂν αὐτὴ ἀποτύχει, τότε ὁ στρατὸς, στηριζόμενος σὲ ἰσχυρὴ οἱκονομία. (Ἢ ἴσως οἱ σημαῖες νὰ ξαναβγοῦν στὰ γερμανικὰ μπαλκόνια. Ποιός ξέρει, μᾶζες εἶναι αὐτές, ὅχι τέρατα λογικῆς. Τὸ ἐρώτημα εἶναι: θὰ κάνουν καλὰ ἢ ἄσχημα νὰ τὶς ξαναστήσουν; Ἄσχημα, λέω ἐγώ, ἡ συναισθηματικὴ φόρτιση κι οἱ ὑστερικὲς ἀντιδράσεις καλὸ δὲν κάνουν).

Ἡ σημαία γιὰ μένα εἶν’ ἕνα κομμάτι πανί. Τίποτα παραπάνω. Γι’ αὐτὸ καὶ δὲν μπορῶ νὰ καταλάβω τὴ μανία μὲ τὴ σημαία τοῦ Γλέζου καὶ τοῦ Σάντα, ἢ τοῦ Σολωμοῦ Σολωμοῦ καὶ τῶν Τούρκων ποὺ τὸν ἐκτέλεσαν. Ἀξίζει νὰ ρισκάρεις τὴ ζωή σου γιὰ νὰ κατεβάσεις ἕνα κομμάτι πανί; Ἀξίζει ἕνα κομμάτι πανὶ τὴ ζωὴ ἑνὸς ἀνθρώπου, ποὺ συνεχίζεις νὰ τὸν πυροβολεῖς ἐνῶ ἔχει πέσει πληγωμένος στὸ ἔδαφος καὶ προφανῶς δὲν εἶναι πιὰ σὲ θέση νὰ ξανασκαρφαλώσει στὸν ἱστό;

Καταλαβαίνω ὅμως ὅτι γιὰ πάρα πολλοὺς ἀνθρώπους τὸ πανὶ αὐτὸ εἶναι ἱερὸ καὶ τόσο πολύτιμο ποὺ ν’ ἀξίζει νὰ δώσεις γι’ αὐτὸ ἀκόμη καὶ τὴν ἴδια σου τὴ ζωή. Κι ἀνατριχιάζω…

(Αν και δεν καταλαβαίνω γιατί θεωρείς τη Γερμανία χαρακτηριστικό παράδειγμα – δεν έχει και πολλά πράγματα που να θέλει να θυμάται από το παρελθόν της, αλλά τεσπάν).

Ἐδῶ ἔχω τρεῖς ἐνστάσεις.

• Πρῶτον: κάθε χώρα ὀφείλει νὰ θυμᾶται τὸ παρελθόν καὶ τὸ δικό της καὶ ὅλης τῆς ἀνθρωπότητας. Ἀλλιῶς δὲν θὰ διδαχθεῖ ἀπ’ τὴν Ἱστορία καὶ θὰ εἶναι καταδικασμένη νὰ ἐπαναλάβει τὰ ἴδια λάθη.
• Δεύτερον: ἡ Γερμανία εἶναι χώρα μὲ μεγάλο παρελθὸν κι ἐξαιρετικὴ προσφορὰ πρὸς τὴν ἀνθρωπότητα. Δὲν ἔχει λόγο νὰ μὴν τὸ θυμᾶται. Δυστυχῶς ἡ προσφορά της θὰ μείνει παντοτινὰ κηλιδωμένη ἀπ’ τ’ Ὁλοκαύτωμα. (Ἢ ἴσως κάποτε νὰ ξεχαστεῖ κι αὐτό· στὸ ἄκουσμα τῆς λέξης «Ἀθῆνα» σοῦ ‘ρχονται στὸ μυαλὸ οἱ φιλόσοφοι, οἱ τραγωδοί, οἱ ρήτορες, ὁ Παρθενῶνας — ὄχι ἡ σφαγὴ τῆς Μήλου καὶ οἱ ἄλλες θηριωδίες τοῦ Πελοποννησιακοῦ Πολέμου).
• Τρίτον: τὸ παρελθὸν δὲν διδάσκεται μὲ παρελάσεις, σημαῖες κι ἐθνικοὺς ὕμνους, ἀλλὰ μὲ καλὸ κι ἀντικειμενικὸ μάθημα ἱστορίας, χωρὶς ἀπόκρυψη γεγονότων, χωρὶς συναισθηματικὴ φόρτιση καὶ χωρὶς παραμύθια τῆς Χαλιμᾶς μὲ Ἁγίες Λαῦρες, Κρυφὰ Σχολειὰ κτλ. Ἐδῶ ρωτᾶνε τοὺς μαθητὲς (ποὺ μόλις ἔχουν παρελάσει) τί ἑορτάζει τὸ Ἔθνος τὴν 25η Μαρτίου, κι αὐτοὶ ἀπαντᾶνε: τη νίκη κατά των Περσών ή κατά των Ιταλών. Σ’ ἐπιθεώρηση στὸ στρατό –παρεμπιπτόντως, ἀμέσως πρὶν ἀπὸ παρέλαση– κανεὶς ἀπ’ τὸ λόχο μου δὲν ἤξερε τί γιορτάζουμε τὴ 17η Νοεμβρίου κι ἕνας Δωδεκανήσιος στρατιώτης ἀπάντησε ὅτι τὸ ’40 οἱ Ἰταλοὶ μᾶς ἐπιτέθηκαν ἀπ’ τὰ Δωδεκάνησα. Ἀντιθέτως στὴ Γερμανία οἱ ἄνθρωποι διδάσκονται καὶ γνωρίζουν τὸ παρελθόν τους, τὸ πραγματικὸ παρελθόν, συμπεριλαμβανομένων τῶν μελανῶν κηλίδων. Φυσικὰ τὸ Ὁλοκαύτωμα δὲν διδάσκεται μὲ παρελάσεις. Τὸ ἀντίθετο: ξεχνιέται μὲ παρελάσεις.

Να σταματήσουμε να αυτοπροσδιοριζόμαστε ως έθνη. Να μην έχουμε διαφοροποιητικά στοιχεία, να μην έχουμε ξεχωριστή μνήμη, ιστορία, ούτε καν διαφορετική γλώσσα.

Μὰ ἡ ξεχωριστὴ μνήμη, ἱστορία καὶ γλῶσσα δὲν ἐμφανίστηκαν μαζὶ μὲ τὰ ἔθνη στὰ τέλη τοῦ 18ου αἰῶνα. Καὶ πρὶν μιλοῦσαν οἱ ἄνθρωποι χιλιάδες διαφορετικὲς γλῶσσες καὶ εἶχαν δεκάδες διαφορετικοὺς πολιτισμούς.

Αυτό βέβαια θα δημιουργούσε ένα άλφα πρόβλημα σε μερικές περιπτώσεις, Όπως στους Ολυμπιακούς, ας πούμε. Δεν θα υπήρχαν χώρες να διαγωνιστούν μεταξύ τους, αλλά καλύτερα, γιατί στα χρυσά μετάλλια δεν θα ξέρανε τι τραγούδι να παίξουνε, αφού δεν θα υπήρχαν οι εθνικοί ύμνοι. Θα μπορούσαν βέβαια να το αφήσουν στην ευχέρεια του νικητή, αλλά αυτό θα ήταν πρόβλημα αν αυτός διάλεγε χιπ-χοπ με βρομόλογα, ας πούμε.

Οἱ νεότεροι Ὀλυμπιακοὶ Ἀγῶνες εἶναι δημιούργημα τοῦ ἐθνικισμοῦ. Ὁ άθλητής ἀντὶ ν’ ἀφιερώσει τὴ νίκη του στοὺς θεούς τοῦ Δωδεκαθέου, τὴν ἀφιερώνει στὴ χώρα του. Δὲν καταλαβαίνω γιατί οἱ ἀθλητὲς πρέπει σώνει καὶ καλὰ νὰ ἐκπροσωποῦν τὴ χώρα τους καὶ ἡ ἀπονομὴ μεταλλίων νὰ συνοδεύεται ἀπ’ τὴν ἀνάκρουση τοῦ ἐθνικοῦ ὔμνου (ἢ ἄλλου μουσικοῦ κομματιοῦ). Χωρὶς φανφάρες δηλαδὴ δὲ γίνεται;

Ὡραῖα, λοιπόν. Τὰ καταργοῦμε ὅλα. Καὶ τώρα τί θὰ γένουμε χωρὶς γαλανόλευκες; Πῶς θὰ δείξουμε τὴν ἐθνική μας λεβεντοσύνη χωρὶς παρέλαση; Πῶς θὰ παιανίσουμε στὰ πέρατα τῆς γῆς τὴ δόξα τῆς πατρίδας μας χωρὶς ἐθνικὸ ὕμνο;

Στρέφοντας τὸν ἐθνικισμὸ πρὸς τὰ μέσα: ἀρχίζοντας νὰ πληρώνουμε κανονικὰ τοὺς φόρους μας, να ζητᾶμε ἀπόδειξη, νὰ κόβουμε εἰσιτήριο, νὰ μὴν πετᾶμε τὸ χαρτάκι στὸ δρόμο, νὰ μὴν καταστρέφουμε τὴ δημόσια περιουσία, νὰ εἴμαστε τίμιοι στὶς συναλλαγές μας μὲ τοὺς ἄλλους, νὰ μὴν δωροδοκούμαστε καὶ νὰ μὴν δωροδοκοῦμε, νὰ μὴν κλέβουμε ρεῦμα ἀπ’ τὴ ΔΕΗ, νὰ μὴν κάνουμε καὶ νὰ μὴν δεχόμαστε ρουσφέτι, νὰ μὴν δίνουμε καὶ νὰ μὴν παίρνουμε ἐπιδόματα δῆθεν τυφλότητος καὶ ἄσθματος.

Γιὰ ν’ ἀντιμετωπίσουμε τὴν Τουρκία χρειαζόμαστε ἰσχυρὴ οἰκονομία. Τὰ πλοῖα καὶ τὰ τεθωρακισμένα θέλουν καύσιμα γιὰ νὰ κινηθοῦν. Ποῦ θὰ τὰ βροῦμε μὲ τὸ κράτος σὲ κατάσταση χρεοκοπίας; Τὰ κανόνια θέλουν πυρομαχικά. Τ’ ἀεροπλάνα βενζίνη καὶ πυραύλους. Ποῦ θὰ τὰ βροῦμε αὐτὰ μὲ τόση φοροδιαφυγή; Ἢ θὰ καταρρίψουμε τὰ ἐχθρικὰ μαχητικὰ μόνο μὲ τὴ λεβεντιά; Ἂν ἀγαπᾶμε τόσο τὴν πατρίδα μας ὅσο λέμε, τότε γιατὶ τὴν κλέβουμε καὶ τὴν καταστρέφουμε συστηματικά;

Ἂν θέλουμε σώνει καὶ καλὰ σημαῖες, ἔχω τὴν ἑξῆς πρόταση: πάρτε τὴ φορολογική σας δήλωση –ὅπου φυσικὰ ἔχετε εὐσυνείδητα δηλώσει ὅλα σας τὰ εἰσοδήματα– καὶ συρράψετέ τη μὲ τὶς ἀποδείξεις –τὶς ὁποῖες σὰν καλοὶ πατριῶτες ποτὲ δὲν λησμονήσατε νὰ ζητήσετε– φτιάχνοτας μιὰ μεγάλη σημαία, καὶ κρεμᾶστε τη μὲ περηφάνεια στὸ μπαλκόνι. Αὐτὸς ὁ πατριωτισμός, μάλιστα.

Τέλος, ἂν ποτὲ στείλουμε ἀνθρώπους στὸ Φεγγάρι ἢ τὸν Ἄρη ἢ ἔστω ὁ στρατός μας προελάσει ξανὰ νικηφόρος μέχρι τὴν Βακτριανή, δὲν ἔχω ἀντίρρηση νὰ στήσουμε ἐκεῖ μὲ περισσὴ περηφάνεια τὴ σημαία μας. Μέχρι τότε καλὰ θὰ κάνουμε νὰ ἔχουμε περηφάνεια ἀνάλογη τῶν ἐπιτευγμάτων μας καὶ ὄχι ἀντιστρόφως ἀνάλογη πρὸς αὐτά.

Νεοελληνικὴ μυθολογία

Ὁ πρόεδρος τοῦ Πανελλήνιου Ἅρματος Πολιτῶν Γιάννης Δημαρᾶς ἔστειλε μιὰν ἐνδιαφέρουσα ἐπιστολὴ στὸν ἐπικεφαλῆς τῆς κοινοβουλευτικῆς ὁμάδας τοῦ γερμανικοῦ κόμματος CDU. Δείγματα:

ο Τόπος, που για δεύτερη φορά στη σύγχρονη ιστορία της Ανθρωπότητας επιδιώκετε να κατακτήσετε.

Στη Χώρα μου οφείλετε το γεγονός ότι από άγριοι και απολίτιστοι Γότθοι μετατραπήκατε σε συντεταγμένο έθνος, μόνο που όπως φαίνεται η πρώτη σας ιδιότητα είναι γονιδιακή και δεν σας εγκαταλείπει.

νοσηρή κατάσταση πάνω στην οποία χτίζετε τον δικό σας εθνικοσοσιαλιστικό καπιταλισμό.

Εδώ θα ηττηθούν και οι Πολιτικοί και οι γονιδιακοί Επίγονοι του Αδόλφου Χίτλερ.

Οἱ Γερμανοί, λοιπόν, εἶναι γονιδιακὰ ἄγριοι καὶ ἀπολίτιστοι Γότθοι, γονιδιακὰ καὶ πολιτικὰ ναζιστές. Τί λέει τὸ λεξικό γιὰ τὴν κληρονομικὴ κατωτερότητα τῶν Γερμανῶν;

Ρατσισμός: η αντίληψη εκείνων που πιστεύουν ότι η δική τους φυλή είναι ανώτερη από τις άλλες που η φύση τις έχει καταδικάσει σε κληρονομική κατωτερότητα.

Στὶς μόλις 450 λέξεις τῆς ἐπιστολῆς ἀφθονοῦν οἱ ἐπικλήσεις στὴν Ἱστορία:

Αν είχατε διαβάσει λίγο Ιστορία, θα γνωρίζατε…

  …για δεύτερη φορά στη σύγχρονη ιστορία της Ανθρωπότητας…

Και αυτό, επίσης, θα το γνωρίζατε, αν είχατε διαβάσει ιστορία.

  Όπως ιστορικά συμβαίνει πάντοτε…

οδηγείτε το Λαό σας στην Ιστορική ανυποληψία…

  Επειδή η Ιστορία δεν ξαναγράφεται, δεν παραγράφεται και δεν διαγράφεται…

Η Ελλάδα, το Ιστορικό Έθνος της Ευρώπης…

  …προσεγγίστε έστω και την ύστατη στιγμή … την Ιστορική Πραγματικότητα.

Ὁ Γιάννης Δημαρᾶς προφανῶς ἔχει διαβάσει ἱστορία. Γιὰ νὰ δοῦμε τί τοῦ ἔχει μείνει ἀπὸ τὰ διαβάσματα:

Εδώ ηττήθηκε με πάταγο ο Αδόλφος Χίτλερ.

Σὲ ποιά μάχη ἀκριβῶς; Στὴν Ἑλλάδα εἶναι τὸ Στάλινγκραντ; Ἢ μήπως συντρίφτηκε ὁ Χίτλερ στὴ Μάχη τῆς Κρήτης;

Αυτή η Χώρα, δεν Πωλείται, δεν Αγοράζεται, δεν Κατακτιέται.

Νίκος Δήμου, Ἡ δυστυχία τοῦ νὰ εἶσαι Ἕλληνας: «Τοῦ Ἔλληνα ὀ τράχηλος ζυγό… Ἀναζητῶ μὲ προσοχὴ ἄλλο λαό, τοῦ ὁποίου ὁ τράχηλος νὰ ἔχει ὑποφέρει τόσους ζυγούς, ὅσο ὁ δικός μας».

Ὅσο γιὰ τὴ χώρα ποὺ οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται, ἀρκεῖ νὰ θυμηθεῖ κανεὶς ὅτι τὰ πρῶτα νεοελληνικὰ κόμματα λέγονταν ἀπροκάλυπτα τὸ Ἀγγλικόν, τὸ Γαλλικὸν καὶ τὸ Ρωσικόν.

Εμείς προτάσσουμε τον Πλάτωνα απέναντι στο δικό σας Χιτλερισμό.

Μὲ σημερινὰ κριτήρια, οἱ νόμοι ποὺ ὁ Πλάτωνας προτείνει στὸ ὁμώνυμο βιβλίο του εἶναι φασιστικοί.

Ἀπορία: σὲ τί διαφέρει ὁ Γιάννης Δημαρᾶς ἀπ’ τὸν Καρατζαφέρη;

Πᾶς μὴ Ἕλλην βάρβαρος

Ῥίζα πάντων τῶν κακῶν

Ἠ ρίζα τοῦ κακοῦ βρίσκεται σ’ ἕνα ἰδιάζον χαρακτηριστικὸ τῆς ἀνθρώπινης βλακείας.

Διαθέτουμε ἀκριβῶς ἕνα λογικὸ ἐργαλεῖο γιὰ τὴν κατανόηση τοῦ μὴ ἄμεσα καὶ διαισθητικὰ κατανοητοῦ: τὴν ἀνάλυση τοῦ λόγῳ τῆς συνθετότητάς του ἀκατανόητου πράγματος στὰ ἐπιμέρους στοιχεῖα του, τὴν κατανόηση τοῦ κάθε στοιχείου χωριστὰ ἀπ’ τὰ ὑπόλοιπα, ἐνδεχομένως μὲ ἀνάλυση αὐτὴ τὴ φορά τοῦ ἴδιου τοῦ στοιχείου, ἀκολουθούμενη ἀπ’ τὴ σύνθεση τῶν ἐπιμέρους νοημάτων. Π.χ., προκειμένου νὰ καταλάβουμε πῶς λειτουργεῖ ἕνα αὐτοκίνητο, τὸ ἀποσυναρμολογοῦμε (κυριολεκτικὰ ἢ νοητά), κατανοοῦμε τὴ λειτουργία τοῦ κάθε κομματιοῦ καὶ, τέλος, ἐπανασυναρμολογοῦμε στὸ νοῦ μας τὸ αὐτοκίνητο, ὥστε νὰ καταλάβουμε τὴν σχέση τῶν μερῶν μεταξύ τους καὶ τὴν άλληλεπίδρασή τους, δηλαδή πῶς λειτουργεῖ τὸ ὅλον.

Τὸ πρόβλημα μὲ τὴ βλακεία εἶναι ὅτι δὲν εἶναι ἀναλύσιμη. Ὁ σοφὸς λαὸς παρομοιάζει τὸν βλᾶκα μὲ κάποιο ἀντικείμενο συμπαγὲς καὶ ὁμοιογενές – κόπανο, κούτσουρο, ντουβάρι, σκράπ, στόκο ἢ στουρναρόπετρα – ποὺ δὲν ἔχει νόημα νὰ τὸ κόψεις σὲ μικρότερα κομμάτια προκειμένου νὰ τὰ κατανοήσεις εὐκολότερα, καθὼς τὰ μέρη δὲν διαφέρουν ἀπ’ τὸ ὅλο. Ἡ βλακεία, χωρὶς νὰ εἶναι ἄμεσα καὶ διαισθητικὰ κατανοητή (ἀντιθέτως παραμένει βαθὺ μυστήριο – τουλάχιστον στοὺς μὴ βλᾶκες) δὲν εἶναι καὶ ἀναλύσιμη, ὁδηγώντας μας στὸ ἀδιέξοδο καὶ τὴν ἀπελπισία!

Γερμανοὶ νεοναζὶ διαδηλώνουν.

(Βασισμένο σὲ μνῆμες σημειώματος τοῦ Βασίλη Ραφαηλίδη).

Μᾶς ὀφείλουν οἱ Γερμανοὶ ἀποζημιώσεις;

Σὲ πρόσφατη συζήτηση στό ἱστολόγιο τοῦ Νίκου Σαραντάκου ἐξετάστηκε τὸ θέμα τῶν γερμανικῶν ἀποζημιώσεων. Ἕνας Γερμανὸς φίλος μου μὲ τὸν ὁποῖον τὸ συζήτησα, πρόβαλε τὸ ἑξῆς εὐφυὲς ἐπιχείρημα:

–Ἀφοῦ μοῦ λές, Λύκε τῆς Στέππας, ὅτι οἱ ἑλληνικὲς κυβερνήσεις τὴ δεκαετία του ’60 ἔβαλαν τὴν τζίφρα τους σὲ συμφωνία διευθέτησης τοῦ ζητήματος, τότε τὸ θέμα ἔχει κλείσει μιὰ γιὰ πάντα.
–Μά, ἀντέτεινα ἐγώ, οἱ κυβερνήσεις μας τότε ἦταν ξενόδουλες καὶ προδοτικές…
–… καὶ ὑπέγραφαν συμφωνίες εἰς βάρος τῶν δικαίων καὶ τῶν συμφερόντων τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ κτλ. κτλ.
–Ἀκριβῶς!
–Αὐτὸ δὲν ἔχει καμιὰ σημασία. Καὶ ἡ δική μας ναζιστικὴ κυβέρνηση ἦταν προδοτικὴ καὶ ὁδήγησε τὴ χώρα καὶ τὸ ἔθνος στὴν καταστροφή, ἀφήνοντας πίσω της σωροὺς ἐρειπίων κι ἐκατομμύρια νεκρούς, ἀνάπηρους καὶ πρόσφυγες. Κι ὅμως οἱ Γερμανοὶ ὄφειλαν πολεμικὲς ἐπανορθώσεις, παρόλο ποὺ ἡ κυβέρνησή τους δὲν τοὺς εἶχε ρωτήσει πρὶν τοὺς βγάλει στὸν πόλεμο καὶ παρόλο ποὺ τὸν συνέχισε καὶ μετὰ τὸ τέλος τοῦ 1942, ἂν καὶ φανερὰ χαμένο· μόνο ἕνας παράφρων θὰ προτιμοῦσε νὰ μὴ συνθηκολογήσει.
Οἱ Γερμανοὶ πλήρωσαν τὰ λάθη καὶ τὴν προδοσία τῆς κυβέρνησής τους. Κατὰ τὸν ἴδιον τρόπο καὶ οἱ Ἕλληνες πληρώνουν τὰ λάθη ἢ τὴν προδοσία τῆς δικῆς τους κυβέρνησης, ποὺ διευθέτησε τὸ θέμα τῶν πολεμικῶν ἐπανορθώσεων μὲ τρόπο ἀσύμφορο γιὰ τὴν Ἑλλάδα.

Μ’ ἄλλα λόγια:

1. ἂν εἶναι σωστὸ οἱ λαοὶ νὰ πληρώνουν τὰ λάθη τῶν κυβερνήσεών τους, τότε τὸ θέμα τῶν ἀποζημιώσεων ἔχει κλείσει ἐδῶ καὶ πολλὰ χρόνια, ἀπὸ τότε ποὺ οἱ ἑλληνικὲς κυβερνήσεις δέχτηκαν τὴ διευθέτηση, ἀκόμα κι ἂν αὐτή τους ἡ ἀπόφαση ἔβλαψε καταφανῶς τὰ συμφέροντα τῆς Ἑλλάδας·
2. ἂν πάλι δὲν εἶναι σωστὸ οἱ λαοὶ νὰ πληρώνουν τὰ λάθη τῶν κυβερνήσεών τους, τότε οἱ Γερμανοὶ δὲν ὀφείλουν καμιὰν ἀποζημίωση γιὰ τὰ λάθη τῆς κυβέρνησής τους πρὶν καμιὰ ἑβδομηνταριὰ χρόνια. Πῶς νὰ φταῖνε ἄλλωστε, τὴ στιγμὴ ποὺ οἱ περισσότεροι δὲν εἶχαν κἂν γεννηθεῖ τότε ἢ ἦταν ἀκόμα μικρὰ παιδιά;

Ἀνατολικὸ μέτωπο – ὁ τελευταῖος σταθμὸς.

Αὐθαίρετα

Σὲ συζήτηση στὸ ἱστολόγιο τοῦ Νίκου Σαραντάκου θίχτηκε τὸ θέμα τῆς εὐθύνης γιὰ τὴν κατάντια τῆς Ἑλλάδας.

Οἱ ἐπικρατοῦσες θεωρίες εἶναι:

1. οὐσιαστικὰ φταῖνε οἱ ξένοι καὶ ἡ ντόπια ξενόδουλη ὀλιγαρχία·
2. οὐσιαστικὰ φταῖνε οἱ ἴδιοι οἱ Ἕλληνες καὶ ἡ διαφθορά τους.

Ἡ πρώτη θὰ μποροῦσε νὰ ὀνομαστεῖ χάριν παιδιᾶς «ἡ θεωρία Bilderberg» ἐνῶ ἡ δεύτερη –ξανὰ χιουμοριστικά, τὸ τονίζω– «ἡ θεωρία ποὺ πλασάρουν οἱ ἀνθέλληνες».  Ἡ πλειονότητα ὑποστηρίζει τὴν πρώτη.  Ἀνήκω στὴ μειονότητα ποὺ ὑποστηρίζει τὴ δεύτερη.

Ἂς ἐξετάσουμε λοιπὸν ἕνα «ἐμβληματικὸ» σύμβολο τῆς ἑλληνικῆς κατάντιας, τ’ αὐθαίρετα, τὰ ὁποῖα ἀνέρχονται σὲ τουλάχιστον ἕνα ἑκατομμύριο, ἴσως ἀκόμα καὶ σὲ δύο, ἐπὶ πληθυσμοῦ ἔντεκα ἑκατομμυρίων Ἑλλήνων. Ποιός εὐθύνεται γιὰ τὴν ὕπαρξή τους;

Ὑποχρέωσαν ἄραγε οἱ Ἀμερικάνοι μέσω τῆς ντόπιας ὀλιχαρχίας τὸν ἑλληνικὸ λαὸ νὰ τὰ χτίσει;  Ἐξανάγκασαν μήπως οἱ Γερμανοὶ τὶς ἑλληνικὲς κυβερνήσεις νὰ τὰ νομιμοποιήσουν;  Ἄσκησε πίεση ὁ διεθνὴς Σιωνισμὸς (καὶ μάλιστα σὲ προεκλογικὲς περιόδους) ὥστε  νὰ πάρουν φῶς, νερὸ καὶ τηλέφωνο; Ἢ μᾶς ἐκβιάζει τώρα ἡ Τρόικα νὰ λαμβάνουμε ὑπόψιν τὸ κάθε αὐθαίρετο κατὰ τὸ σχεδιασμὸ τοῦ ὁδικοῦ δικτύου, ἀντὶ νὰ περάσει ὁ δρόμος ἀπὸ πάνω του;

Ἴσως νὰ μὴν εἶναι τυχαῖο ὅτι τὸ γερμανοελληνικὸ λεξικὸ Pons, στὸ λῆμμα «αυθαίρετο» γράφει: ohne Baugenehmigung errichtetes Gebäude, «κτήριο ἀνεγερμένο χωρὶς ἄδεια οἰκοδόμησης». Προσοχή: αὐτὸ δὲν εἶναι ἀπόδοση, εἶναι ὁρισμός! Μὲ ἄλλα λόγια, σύμφωνα μὲ τὸ Pons ἡ Γερμανική δὲν διαθέτει ὅρο ἀντίστοιχο τοῦ ἑλληνικοῦ, γι’ αὐτὸ καὶ τὸ λεξικὸ παραθέτει μιὰν ἐγκυκλοπαιδικὴ ἐξήγηση, ὅπως κάνει καὶ γιὰ τὰ γιουβαρλάκια!

Γιὰ νὰ λέμε καὶ τοῦ στραβοῦ τὸ δίκιο, γερμανικὸς ὅρος ὑπάρχει: Schwarzbau, στὸν πληθυντικὸ Schwarzbauten. Στὰ n-grams τῆς Google, τὰ ὁποῖα μετροῦν τὴ συχνότητα ἐμφάνισης λεκτικῶν τύπων, ἡ λέξη ἐμφανίζεται γύρω στὸ 1880, μετὰ τὸ 1890 ξεχνιέται, κάνει μιὰ σύντομη ἐπανεμφάνιση τὴ δεκαετία τοῦ ’30 καὶ μεταπολεμικὰ παίρνει τὰ πάνω της. Ἡ λέξη schwarz (μαῦρος) χρησιμοποιούμενη ὡς πρόθεμα δηλώνει κάποια παρανομία, π.χ. Schwarzfahrer εἶναι ὁ λαθρεπιβάτης, Schwarzarbeit ἡ παράνομη ἐργασία, Schwarzhandel τὸ παρεμπόριο, Schwarzmarkt ἡ μαύρη ἀγορά.

Πόσα αὐθαίρετα ὑπάρχουν στὴ Γερμανία; Ἡ στερεότυπη ἀπάντηση ποὺ βρίσκει κανεὶς στὸ Διαδίκτυο εἶναι: «Ὁ ἀκριβὴς ἀριθμός τους εἶναι ἄγνωστος, ὡστόσο ὑπολογίζονται σὲ πολλὲς χιλιάδες». Μᾶλλον κάπου ἀλλοῦ θὰ πρέπει ν’ ἀναζητήσουμε τὴν προέλευση τοῦ φαινομένου…

Schwarzbau στὴ Γερμανία

(Κοίταξα σὲ δύο καλὰ ἑλληνοαγγλικὰ λεξικά, τοῦ Σταυρόπουλου καὶ τοῦ Γεωργακᾶ, ἀλλὰ δυστυχῶς δὲν ἐπιχειροῦν ν’ ἀποδώσουν τὸν ὅρο στ’ Ἀγγλικά. Ὁ πολύγλωσσος θησαυρὸς Eurovoc δίνει πάνω ἀπὸ εἴκοσι μεταφράσεις:

BG незаконна сграда
ES construcción ilegal
CS nepovolená stavba
DA ulovligt byggeri
DE nicht bewilligtes Gebäude
ET ebaseaduslik ehitis
EL αυθαίρετο κτίσμα
EN illegal building
FR construction illégale
HR nezakonita gradnja
IT abusivismo edilizio
LV nelikumīga būvniecība
LT neteisėta statyba
HU engedély nélküli építkezés
NL illegale constructie
PL budowa bez pozwolenia
PT construção clandestina
RO construcții ilegale
SK nezákonná výstavba
SL črna gradnja
FI luvaton rakennelma
SV olovligt byggande
SR дивља градња

μεταξὺ ἄλλων τὴν ἀγγλικὴ ἀπόδοση «illegal building» καὶ τὴ γερμανικὴ «nicht bewilligtes Gebäude». Ἡ μηχανὴ ἀναζήτησης μεταφράσεων Linguee δίνει τὶς ἀγγλικὲς ἀποδόσεις illegal building, illicit construction, squatter’s building).