Ὁ Χάγκεν Φλάισερ γιὰ τὶς γερμανικὲς ἀποζημιώσεις

Μὲ τὸ θέμα τῶν γερμανικῶν ἀποζημιώσεων πρὸς τὴν Ἑλλάδα γιὰ τὰ δεινὰ ποὺ ὑπέστη ἡ χώρα στὸν Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο τὸ ἱστολόγιο ἔχει ξανασχοληθεῖ στὸ παρελθόν («Λογοκρισία γιὰ τὶς γερμανικὲς ἀποζημιώσεις» καὶ «Μᾶς ὀφείλουν οἱ Γερμανοὶ ἀποζημιώσεις;»).

Εἶχα παρατηρήσει ἀσυμφωνία μεταξὺ τῶν διάφορων ἰσχυρισμῶν γιὰ τὸ ὕψος τῶν ἐπιδικασμένων γερμανικῶν ἀποζημιώσεων. Ἀπ’ τὴ μιὰ ὁ Μανώλης Γλέζος ἰσχυρίζεται ὅτι

1. ἡ Συνδιάσκεψη τῶν Παρισίων καταλόγισε στὴν Γερμανία ἀποζημίωση $7,1 δις ἀγοραστικῆς δύναμης 1938 πρὸς τὴν Ἑλλάδα·
2. αὐτὰ τὰ $7,1 δις τοῦ 1938 ἀντιστοιχοῦν σὲ σημερινὰ €108 δις ἄτοκα.

«Τὰ Νέα», 2012-04-01, «„Δεν τίθεται θέμα γερμανικών αποζημιώσεων“ ξεκαθαρίζει το Βερολίνο»:

«Η απάντηση του Υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας […] αγνοεί την απόφαση της 19μελούς Διασυμμαχικής Επιτροπής των Παρισίων του 1946, η οποία καταλόγισε στη Γερμανία ότι οφείλει να καταβάλλει στην Ελλάδα 7 δις εκατό εκατομμύρια δολάρια, αγοραστικής αξίας 1938, δηλαδή 108 δις ευρώ χωρίς τους τόκους.

Τὰ ἴδια γράφει καὶ ἡ «Μαύρη Βίβλος τῆς Κατοχῆς» (ἀρχεῖο PDF, 15.4 Mb), τὴν ἐπιμέλεια τῆς ὁποίας εἶχε ὁ Μανώλης Γλέζος (σ. 20):

Πέρα από τους υπολογισμούς, η «Διασυμμαχική Επιτροπή», η οποία συνήλθε στο Παρίσι στις 14 Ιανουαρίου 1946 για το διακανονισμό των γερμανικών επανορθώσεων, αναγνωρίζει ως οφειλή της Γερμανίας προς την Ελλάδα το ποσό των 7,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ αγοραστικής αξίας 1938.

Über diese Berechnungen hinaus, hat das «Alliiertenkomitee» auf seiner Tagung in Paris am 14. Januar 1946 zur Regelung der deutschen Reparationen anerkannt, dass Deutschland Griechenland die Summe von 7,1 Milliarden US – $ (Kaufkraft 1938) schuldet.

Ἀπ’ τὴν ἄλλη ὁ καθηγητής τοῦ Ἀριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ζήσης Παπαδημητρίου ὑποστηρίζει στὸ Protagon ὅτι

1. τὰ $7,1 δις ἀγοραστικῆς δύναμης 1938 ἦταν ἡ ἐπιδικασμένη συνολικὴ ἀποζημίωση πρὸς ὅλες τὶς χῶρες ἐναντίον τῶν ὁποίων πολέμησε ἡ Γερμανία·
2. στὴν Ἑλλάδα ἐπιδικάστηκε μόλις τὸ 3,5% τῶν $7,1 δις (δηλαδή $250 ἑκατομμύρια)·
3. αὑτὰ τὰ $250 ἑκατομμύρια ἀντιστοιχοῦν σὲ $106,7 δις ἀγοραστικῆς δύναμης 2010 ἢ €78,9 δις εὐρώ ἀγοραστικῆς δύναμης 2010:

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς γερμανών επιστημόνων, το ύψος των αποζημιώσεων ανέρχεται στο ποσό των 78,958 δις Ευρώ με βάση τις τιμές του 2010

Στη Συνδιάσκεψη των δυτικών νικητριών δυνάμεων που έλαβε χώρα στις 14 Ιανουαρίου 1946 στο Παρίσι και στην οποία συμμετείχε με εκπροσώπους της και η Ελλάδα συζητήθηκε και ψηφίστηκε το Σύμφωνο Αποζημιώσεων, σύμφωνα με το οποίο η ηττηθείσα Γερμανία κλήθηκε να καταβάλει αποζημιώσεις στους νικητές συνολικά ύψους 7,1 δις δολαρίων με βάση την αγοραστική δύναμη του 1938. Στη χώρα μας επιμερίστηκε το 3,5% αυτού του ποσού

Με βάση την αγοραστική δύναμη του 2010, η Ελλάδα εισέπραξε συνολικά 1,781 δις δολάρια από τα 106,7 δις δολάρια (με σημερινές τιμές 78,958 δις Ευρώ) που είχαν επιμεριστεί στη χώρα μας στη συνάντηση των Παρισίων του 1946.

Βλ. Karl-Heinz Roth, „Kahlfraß“(Κρανίου Τόπος) καθώς και „Die offene Reparationsfrage.Profiteure des Raubzugs müssen zahlen (Το ανοικτό ζήτημα των αποζημώσεων. Οι κερδισμένοι της ληστρικής επιδρομής θα πρέπει να πληρώσουν) στο : Lunapark 21, Zeitschrift zur Kritik der globalen Ökonomie, Heft 15, Herbst 2011, σελ. 41-50 και 51-55.

Τέλος, ὁ Sven Felix Kellerhoff γράφει στην εφημερίδα Die Welt πὼς στὴν Ἑλλάδα ἐπιμερίστηκε 4,5% τῶν ὑλικῶν γερμανικῶν ἀποζημιώσεων καὶ 2,7% τῶν ἀποζημιώσεων σὲ κάθε ἄλλη μορφή, δὲν ἀναφέρει ὅμως πουθενὰ τὸ ὕψος τῆς ἀποζημίωσης ποὺ ἐπιδικάσθηκε, εἴτε συνολικὴ εἴτε μονάχα πρὸς τὴν Ἑλλάδα.

Schuldet Deutschland den Griechen 70 Milliarden?, 2011-09-17:

Bei der Pariser Reparationskonferenz 1945/46 wurde Griechenland ein Anteil von 4,5 Prozent an den materiellen deutschen Reparationsleistungen zugestanden und von 2,7 Prozent an anderen Formen der Reparationen.

Does Germany Owe Greece $95 Billion from WW II?, 2011-09-20:

At the Paris Conference on Reparations, Greece was finally accorded 4.5% in material German reparation and 2.7% in other forms of reparations.

Die Welt & TIME: “Χρωστάει η Γερμανία στην Ελλάδα 95 δις δολάρια από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο;?;”, 2011-09-21.

Μάταια ἔφαγα τὸ Διαδίκτυο στὸ ψάξιμο γιὰ νὰ βρῶ ποιός λέει τὴν ἀλήθεια. Ἔτσι, πρὶν λίγες ἡμέρες ἀποφάσισα νὰ γράψω στὸν καθηγητὴ Ἱστορίας στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Χάγκεν Φλάισερ. Ἰδοῦ ἡ διαφωτιστικὴ ἀπάντησή του:

[…]

Ο Μανώλης Γλέζος δυστυχώς επιμένει σε ορισμένες υπερβολές και λανθασμένες πληροφορίες, μολονότι έχω επισημάνει στον ίδιο και σε άλλους του Εθνικού Συμβουλίου, αλλά και σε τηλεοπτικές μου εκδηλώσεις ότι έτσι διευκολύνει την αδιάλλακτη “αμυντική” στρατηγική των Σραίντερ/Μέρκελ/κ.ο.κ. απορρίπτοντας τις ελληνικές αξιώσεις εν γένει ως μη σοβαρές…

Για λόγους χρόνου περιορίζομαι εδώ μόνο στα θρυλούμενα “7,1 δις $ που (τάχα) επιδικάστηκαν στην Ελλάδα” και που  οι διάφοροι νεο-αντιστασιακοί της τσέπης στη Βουλή και στα ΜΜΕ τα παπαγαλίζουν.

Στην πραγματικότητα, οι Σύμμαχοι -στο Παρίσι, τον Γενάρη του ’46, (και πουθενά αλλού)-  ΔΕΝ πήραν καμία απόφαση για πληρωτέα ΠΟΣΑ, αλλά μόνο για τα προαναφερθέντα ΠΟΣΟΣΤΑ, δηλ. για μερίδια σε μια πίτα που κανείς δεν ήξερε το πραγματικό μέγεθός της και η οποία με τα δεδομένα της εποχής αποδείχθηκε γρήγορα πολύ ισχνή. Έτσι, το μεγαλύτερο ατού της Ελλάδας ήταν το κατοχικό δάνειο, το οποίο αναγνωρίστηκε έμπρακτα ακόμη και από τη ναζιστική Γερμανία.

[…]

Ὁ Χάγκεν Φλάισερ εἶχε τὴν καλοσύνη νὰ μοῦ στείλει κι ἕν’ ἀπόσπασμα ἀπὸ βιβλίο του. Ἀντιγράφω ἐδῶ τὰ σχετικὰ ἀποσπάσματα:

Κατά τη Διάσκεψη της Γιάλτας, η οποία συνήλθε τον Φεβρουάριο του 1945, […] δεν καθορίστηκε ένα συνολικό τελικό ποσό, αν και η σοβιετική πλευρά είχε προτείνει το στρογγυλό ποσό των 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων (αξίας του 1938), από το οποίο η ίδια θα έπαιρνε το ήμισυ. Αργότερα προθυμοποιήθηκε να καλύψει από το δικό της μερίδιο και τις ανάγκες της Πολωνίας. Το άλλο 50 % των γερμανικών επανορθώσεων θα το μοιράζονταν μεταξύ τους όλα τα υπόλοιπα συμμαχικά κράτη. […] οι Βρετανοί απέρριψαν κάθε δέσμευση για συγκεκριμένο ποσό, το οποίο άλλωστε ήθελαν να κρατήσουν χαμηλά, για να πληρώσουν οι Γερμανοί πρώτα τα προπολεμικά χρέη τους (ιδίως τα χρεόγραφα που προήλθαν από τις επανορθώσεις του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου), αλλά και τα τρέχοντα έξοδα κατοχής, τις εισαγωγές τροφίμων, κλπ.

Στη Διάσκεψη του Πότσνταμ (17 Ιουλίου – 2 Αυγούστου 1945), […], σε «παράπλευρες» συνομιλίες, ο επικεφαλής της αποστολής, ο Ιβάν Μάισκι, είχε ξεκαθαρίσει στους Δυτικούς ότι ήταν έτοιμος να μειώσει τις αξιώσεις για το σοβιετο-πολωνικό ήμισυ των επανορθώσεων στα 6 δις δολάρια (από 12 δις συνολικά). Και πάλι όμως δεν βρήκε ανταπόκριση.

Αλλά ακόμη και οι μειωμένες ελληνικές απαιτήσεις, μόνον έναντι των Γερμανών υπερέβαιναν το μαγικό ποσό των 10 δις δολαρίων, το οποίο – όπως φυσικά και το πολύ χαμηλότερο των 6 δις – Αμερικανοί και Βρετανοί είχαν ήδη κρίνει υπερβολικό, ακόμη και για το σύνολο των δυτικών κρατών, συμπεριλαμβανομένων μάλιστα της Γιουγκοσλαβίας και της Τσεχοσλοβακίας.

Το 51% των καταστροφών αποδόθηκαν σε γερμανική υπαιτιότητα, το 27% και το 18% , αντίστοιχα, στους Ιταλούς και Βούλγαρους, και το υπόλοιπο σε ελληνικές και συμμαχικές ενέργειες.

[Ἡ ἑλληνικὴ ἀντιπροσωπία] αναλώθηκε σε υποθετικούς υπολογισμούς διαφυγόντων κερδών από απώλεια εισοδημάτων και προϊόντων κατά τη διάρκεια του πολέμου, καθώς και στις χρηματο-οικονομικές συνέπειες για τις επόμενες δεκαετίες (συντάξεις, κλπ.). Αντίθετα, οι μεγάλες δυνάμεις είχαν ήδη αποφανθεί ότι εξαιτίας των περιορισμένων δυνατοτήτων της ακρωτηριασμένης Γερμανίας, τα διαφυγόντα κέρδη των συμμαχικών κρατών δεν θα συμπεριλαμβάνονταν στον καθορισμό των επανορθώσεων.

Έτσι οι ελληνικές διεκδικήσεις ξαφνικά περιορίστηκαν στις υλικές ζημιές που είχε υποστεί η χώρα· ωστόσο, κατά τον υπολογισμό των ζημιών αυτών οι Σύμμαχοι επέτρεψαν στην Ελλάδα σχεδόν να τις διπλασιάσει με μια μονοκονδυλιά – από τα αρχικά δηλωμένα 3,65 δις σε 7,181 δις δολάρια – και έτσι να βρεθεί τουλάχιστον στην ίδια περίπου θέση με το συγκριτικά «άκαπνο» Βέλγιο.

Ούτως ή άλλως, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές των Αγγλοαμερικανών, η Διάσκεψη δεν είχε σκοπό να καθορίσει συγκεκριμένα ποσά, αλλά απλώς τα ποσοστά που η κάθε χώρα θα λάμβανε από τη συνολική δεξαμενή των επανορθώσεων, η χωρητικότητα της οποίας ήταν άγνωστη, οπωσδήποτε όμως πολύ κατώτερη των τεράστιων προσδοκιών.

οι μεγάλες και πλούσιες δυνάμεις […] απέσπασαν κυριολεκτικά τη μερίδα του λέοντος εξαιτίας των κριτηρίων διανομής, τα οποία οι ΗΠΑ είχαν διαμορφώσει εν κρυπτώ, με βάση πρωτίστως την παραγωγή πολεμοφοδίων και εν γένει την υλική προσφορά στην τελική νίκη των Συμμάχων.

Στη στήλη «Έξοδα πολέμου», το ποσοστό της Ελλάδας ανήλθε σε λιγότερο από 0,1%! Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αυτές, το ποσοστό που η διάσκεψη του Παρισιού τελικά επιδίκασε στην Ελλάδα παρουσιάστηκε ως γενναιόδωρο. Στο δυτικό ήμισυ της διαθέσιμης «πίτας» θα λάμβανε 2,70 % από την «Κατηγορία Α» (δηλαδή όλες τις μορφές γερμανικών επανορθώσεων εκτός της ομάδας Β, πρωτίστως όμως τις γερμανικές περιουσίες στο εξωτερικό), ενώ η καθεμία από τις αγγλοσαξωνικές δυνάμεις θα έπαιρνε 28%. Από την «Κατηγορία Β» (δηλαδή κυρίως βιομηχανικές εγκαταστάσεις και πλοία) προβλεπόταν για την Ελλάδα ένα ποσοστό 4,35%. Οι ελληνικές διαμαρτυρίες επέφεραν τελικά μια ελάχιστη αύξηση του ποσοστού και κάποιες ασαφείς υποσχέσεις για πρόσθετες επανορθώσεις σε είδος (σε γερμανικό εργατικό δυναμικό), εντούτοις η Αθήνα επέμεινε αρχικά στην άρνησή της και υπέγραψε τη συμφωνία μόλις στις 14 Ιανουαρίου 1946, με δεκαήμερη καθυστέρηση, φοβούμενη πολιτική απομόνωση.

Οι μικρές εισροές (σχεδόν αποκλειστικά σε είδος) που η Αθήνα τελικά έλαβε από τις τρεις πρώην δυνάμεις κατοχής δεν χρησιμοποιήθηκαν για τα θύματα του πολέμου, αλλά απορροφήθηκαν ανεξέλεγκτα «για την ανοικοδόμηση της χώρας» στα άδυτα του κρατικού κορβανά.

Οι ιταλικές επανορθώσεις καθορίστηκαν με τη Συνθήκη Ειρήνης στα 105 εκατομμύρια δολάρια, και αργότερα μειώθηκαν με κάποιες διευκολύνσεις πληρωμής στα 100,8 εκατομμύρια.

Από τα 985 εκατομμύρια δολάρια που η Ελλάδα είχε ζητήσει για επανορθώσεις από τη Βουλγαρία στη Διάσκεψη Ειρήνης του 1947 της επιδικάστηκαν μόνο 45 εκατομμύρια […] Τελικά, με το Σύμφωνο της 9ης Ιουλίου 1964 η Σόφια δεσμεύθηκε στην καταβολή μόνον 7 εκατομμυρίων δολαρίων σε είδος.

Από τους «μικρούς», ιδίως όμορες χώρες όπως η Δανία, το Βέλγιο και η Ολλανδία είχαν ήδη συνειδητοποιήσει ότι σημαντικό μέρος της αγροτικής τους παραγωγής παρέμεινε αδιάθετο εφόσον η κατεστραμμένη Γερμανία αδυνατούσε να αναλάβει τον παραδοσιακό προπολεμικό της ρόλο ως ο καλύτερος πελάτης τους. Έτσι η realpolitik επέβαλλε τον παραμερισμό των πολιτικής φύσεως αντιρρήσεων κατά του νέου υπερατλαντικού μανιφέστου, ότι δηλαδή η πολυπόθητη ανάκαμψη και ευημερία ολόκληρης της Ευρώπης κρεμόταν από την άμεση ανόρθωση της Γερμανίας και της οικονομίας της.

Η Ελλάδα, η οποία για την ανασυγκρότησή της είχε διεκδικήσει 100 από τις αρχικά προβλεπόμενες 1.800 και πλέον γερμανικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις που θα μεταφέρονταν στις συμμαχικές χώρες, έμεινε ανικανοποίητη.

η απώλεια αξίας για την οφειλέτρια Γερμανία ήταν σχεδόν πάντα πολλαπλώς μεγαλύτερη από το όφελος για τους λαμβάνοντες, δηλαδή τις συμμαχικές χώρες. Στη Γερμανία το «ντεμοντάζ» συγκεκριμένων βιομηχανικών μονάδων διέσπασε δοκιμασμένα παραγωγικά σύνολα, αφήνοντας άνεργους έμπειρους ειδικευμένους εργάτες. Στην προβλεπόμενη χώρα παραλαβής αντιθέτως – ιδιαίτερα όταν αυτή βρισκόταν μόλις στο ξεκίνημα της βιομηχανικής ανάπτυξης – συχνά έλειπαν η τεχνογνωσία, η κοινωνική και οικονομική υποδομή και πολλά άλλα.

το άτυπο αγγλοαμερικανικό διευθυντήριο της διασυμμαχικής Συνδιάσκεψης για το εξωτερικό χρέος της Γερμανίας επέβαλε στην περίφημη Συμφωνία του Λονδίνου (1953) να αναβληθεί «η εξέταση» (και μόνο) όλων των απαιτήσεων που πηγάζουν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο «έως τον οριστικό διακανονισμό του ζητήματος των αποζημιώσεων».

Η διατύπωση αυτή παρέπεμπε με ηθελημένη ασάφεια σε μελλοντικό διακανονισμό με μια ενιαία Γερμανία. Μια τέτοια εξέλιξη θεωρούνταν, ωστόσο, εντελώς ανέφικτη λόγω της διαίρεσης του κόσμου σε δύο εχθρικά στρατόπεδα. Με σκανδαλώδη τρόπο λοιπόν, η σύμβαση του Λονδίνου συνδύασε την επισήμανση ότι δεν παρενέβαινε στο ζήτημα των επανορθώσεων με την έσχατη, την αποφασιστική παρέμβαση στο θέμα αυτό – δηλαδή την επ’ αόριστον αναβολή της ανεπιθύμητης ρύθμισης. Με αυτόν τον τρόπο η Βόννη, βασιζόμενη στην «επικουρία των Αμερικανών φίλων μας», παρέπεμπε τη δυσάρεστη υποχρέωση των πολεμικών αποζημιώσεων στις (ανύπαρκτες ελληνικές) καλένδες! Η γερμανική στρατηγική αποσκοπούσε ρητά στην «αέναη διατήρηση αυτής της ενδιάμεσης κατάστασης εκκρεμότητας μιας μη επικυρωμένης ειρήνης, ώστε οι αξιώσεις των άλλοτε αντιπάλων μας είτε να εκπέσουν από μόνες τους είτε να παραγραφούν».

Ὁ Χάγκεν Φλάισερ παραπέμπει συχνὰ στὸ βιβλίο τοῦ Jörg Fisch Reparationen nach dem Zweiten Weltkrieg, «Ἀποζημιώσεις μετὰ τὸν Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο».

Ἀπ’ τ’ ἀνωτέρω προκύπτει ὅτι:

1. οἰ Ἄγγλοι βρῆκαν τὴν ἀρχικὴ πρόταση τῶν Σοβιετικῶν γιὰ 10 + 10 δις δολλάρια συνολικὴ ἀποζημίωση «ὐπερβολική»·
2. στὴ συνέχεια οἱ Ἀγγλοαμερικάνοι βρῆκαν «ὑπερβολικὴ» καὶ τὴ νέα πρόταση τῶν Σοβιετικῶν γιὰ 6 + 6 δις δολλάρια συνολικὴ ἀποζημίωση·
3. ἡ Ἑλλάδα ζήτησε $10 δις ἀποζημίωση ἀπ’ τὴ Γερμανία·
4. τελικὰ τῆς ἐπιδικάστηκε μόνο 2,7% τῶν ἀποζημιώσεων τύπου Α και 4,5% τῶν ἀποζημιώσεων τύπου Β·
5. οὐδέποτε ἐπιδικάστηκε συγκεκριμένο ὕψος ἀποζημιώσεων, οὔτε συνολικῶν οὔτε πρὸς τὴν Ἑλλάδα·
6. ὑπεύθυνοι γιὰ τὴν καταβολὴ χαμηλῶν ἀποζημιώσεων ἀπ’ τὴ Γερμανία, καθὼς καὶ γιὰ τὸ πάγωμα τῆς καταβολῆς ἀποζημιώσεων ἦταν οἱ Σύμμαχοι·
7. ἡ Ἑλλάδα ζήτησε ἀρχικὰ ἀπ’ τὴ Βουλγαρία $985 ἑκατομμύρια, ἀλλὰ τελικὰ συμφωνήθηκε νὰ καταβληθοῦν μόλις $7 ἑκατομμύρια·
8. ἡ Ἱταλία συμφώνησε νὰ καταβάλει στὴν ἙλλΑδα $100,8 ἑκατομμύρια.

Ὁ Μανώλης Γλέζος ἰσχυρίζεται ὅτι ἡ Ἑλλάδα ἀποζημιώθηκε ἀπ’ τὴν Ἰταλία καὶ τὴ Βουλγαρία. Βλέπουμε ὅμως ὅτι κι οἱ ἀποζημιώσεις αὐτὲς ἦταν πενιχρές: Ἡ Βουλγαρία συμφώνησε νὰ δώσει μόλις τὸ 0,7% τῶν ἀποζημιώσεων ποὺ εἶχε ἀρχικὰ ζητήσει ἡ Ἑλλάδα! Πῶς γίνεται καὶ εἴμαστ’ εὐχαριστημένοι μὲ τὶς βουλγαρικὲς κι ἰταλικὲς ἀποζημιώσεις, ἀλλὰ ὄχι μὲ τὶς γερμανικές;

Ὁ Μανώλης Γλέζος τονίζει τὶς θυσίες τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ. Βλέπουμε ὅμως ὅτι ὑπάρχουν καὶ διαφορετικὰ κριτήρια στὸν ὑπολογισμὸ τῶν ἀποζημιώσεων, συγκεκριμένα ἡ πολεμικὴ δαπάνη στὸν ἀγῶνα ἐναντίον τοῦ Ἄξονα. Σίγουρα δὲν εἶναι εὔκολο νὰ συμφωνήσει κανεὶς σ’ ἀντικειμενικὰ κριτήρια· ὁ ἕνας θὰ προτάσσει τὶς ἀπώλειες ζωῶν, ὁ ἄλλος τὶς ὑλικὲς ἀπώλειες, ὁ παράλλος τὴ συμβολὴ στὴ νίκη, κάποιος ἄλλος τὴ δαπάνη γιὰ ὅπλα καὶ πυρομαχικά. Ποιός ἔχει δίκιο; Ὅλοι καὶ κανένας.

Τὰ διαφυγόντα κέρδη νὰ τὰ συμπεριλάβουμε στὶς ἀπώλειες; Εἶναι ἀπώλεια ἡ ὑπογεννητικότητα; Οἱ ὧρες ποὺ δὲν ἐργάστηκαν οἱ ἐπιστρατευμένοι; Τὰ ἔνσημα ποὺ δὲν κόλλησαν; Τ’ ἀγαθὰ ποὺ δὲν παρῆγαν; Τὸ πρόβλημα ἂν τὰ παραπάνω θεωρηθοῦν ἀπώλειες εἶναι πὼς μὲ τὸ ἴδιο σκεπτικό, ὅποιος σκοτώνει κάποιον θὰ ἔπρεπε νὰ δικάζεται ὅχι γιὰ ἕναν, ἀλλὰ γι’ ἄπειρους φόνους: αὐτουνοῦ ποὺ σκότωσε, τῶν παιδιών ποὺ θὰ ἔκανε ὁ σκοτωμένος ἂν ζοῦσε, τῶν παιδιῶν ποὺ θὰ ἔκαναν τὰ παιδιά ποὺ δὲν ἔκανε κτλ. Τὸ Ταλμοὺδ καὶ τὸ Κοράνι γράφουν πὼς ὅποιος σώζει μιὰ ζωή, σώσει ὅλον τὸν κόσμο. Ἀντιστρόφως, ὅποιος σκοτώνει μιὰ ζωή, σκοτώνει τὸν κόσμον ὁλόκληρο:

Whoever destroys a soul, it is considered as if he destroyed an entire world. And whoever saves a life, it is considered as if he saved an entire world.

Mishnah Sanhedrin 4:5; Babylonian Talmud Tractate Sanhedrin 37a

Ἡ μόνη συνετὴ ἄποψη ποὺ ἔχω διαβάσει γιὰ τὶς γερμανικὲς ἀποζημιώσεις άνήκει στὸν Χάγκεν Φλάισερ ἀπὸ συνέντευξή του στὸ γερμανικὸ ραδιόφωνο:

Also Reparationszahlungen, ich versuche das auch griechischen Gesprächspartnern und auch Politikern klarzumachen, ist in der derzeitigen Situation völliger Humbug. Meiner Ansicht nach hätte Griechenland lange schon offiziell auf Reparationszahlungen verzichten sollen, aber mit der Bitte oder Bedingung oder wie immer sie das sagen wollen, dass die deutsche Seite sich zumindest mal auf die Verhandlungsbank setzt – an den Verhandlungstisch, um zu fragen, was passiert mit dem Kredit. Denn das deutsche Argument lautet immer, Reparationen werden von Verlierern an die Sieger bezahlt, mittlerweile sind wir nicht mehr Verlierer, sondern sind Partner und Freunde. Aber Schulden bezahlt man auch an Freunde.

Τώρα οι αποζημιώσεις, προσπαθώ να το κάνω σαφές και σ’ Έλληνες συνομιλητές και σε πολιτικούς, στις παρούσες συνθήκες είναι σκέτη σαχλαμάρα. Έτσι όπως το βλέπω, η Ελλάδα θα όφειλε εδώ και καιρό να παραιτηθεί επισήμως απ’ τις αποζημιώσεις, αλλά με την παράκληση ή τον όρο ή όπως αλλιώς θέλετε να το πείτε ότι η γερμανική πλευρά τουλάχιστον θα καθήσει στην τράπεζα –στο τραπέζι– των διαπραγματεύσεων σχετικά με το ζήτημα του δανείου. Διότι το γερμανικό επιχείρημα είναι πάντοτε: «Αποζημιώσεις καταβάλλονται απ’ τους ηττημένους προς τους νικητές, αλλά στο μεταξύ δεν είμαστε πια ηττημένοι, αλλά εταίροι και φίλοι σας». Τα χρέη όμως τα εξοφλεί κανείς ακόμα κι όταν χρωστά σε φίλους.

Τὸ ἐπιχείρημα «Τὰ χρέη τὰ ἐξοφλεῖ κανεὶς ἀκόμα κι ὅταν χρωστᾶ σὲ φίλους» εἶναι γερμανικῆς νοοτροπίας, ὅχι ἑλληνικῆς. Γι’ αὐτὸ, ἂν καὶ δὲν πρόκειται νὰ ἐντυπωσιάσει ἕναν Ἕλληνα, θὰ μποροῦσε νὰ πείσει ἄνετα ἕναν Γερμανό. Κι αὐτοὶ ποὺ πρέπει νὰ πειστοῦν, προκειμένουν νὰ λάβουμε κάποιες ἀποζημιώσεις, δὲν εἶναι οἱ Ἕλληνες, ἀλλὰ οἱ Γερμανοί.

Θερμὲς εὐχαριστίες στὸν καθηγητὴ Χάγκεν Φλάισερ.

Λογοκρισία γιὰ τὶς γερμανικὲς ἀποζημιώσεις

Σύμφωνα μὲ τὸν Μανώλη Γλέζο,

«Η απάντηση του Υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας […] αγνοεί την απόφαση της 19μελούς Διασυμμαχικής Επιτροπής των Παρισίων του 1946, η οποία καταλόγισε στη Γερμανία ότι οφείλει να καταβάλλει στην Ελλάδα 7 δις εκατό εκατομμύρια δολάρια, αγοραστικής αξίας 1938, δηλαδή 108 δις ευρώ χωρίς τους τόκους.

Αὐτὰ στὸ ἄρθρο τῶν «Νέων» «„Δεν τίθεται θέμα γερμανικών αποζημιώσεων“ ξεκαθαρίζει το Βερολίνο».

Τὸ σχόλιό μου

Ο Μανώλης Γλέζος υποστηρίζει ότι η Συνδιάσκεψη των Παρισίων του 1946 «καταλόγισε στη Γερμανία ότι οφείλει να καταβάλλει στην Ελλάδα 7 δις εκατό εκατομμύρια δολάρια» του 1938. Απ’ ό,τι έχω διαβάσει (http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.8emata&id=9828), $7,1 δις ήταν η συνολική αποζημίωση που όφειλε η Γερμανία, δηλαδή η αποζημίωση προς ΌΛΕΣ τις χώρες εναντίον των οποίων πολέμησε η Γερμανία. Στην Ελλάδα αντιστοιχούσε 3,5% των $7,1 δις, δηλαδή $250 εκατομμύρια του 1938 ή €26,7 δις σημερινά, δηλαδή λίγο παραπάνω απ’ το πρωτογενές έλλειμμα του 2009.

ὑποβλήθηκε χθὲς τὸ βράδυ καὶ δὲν ἔχει μέχρι στιγμῆς ἐγκριθεῖ, ἂν καὶ τρία σχόλια ποὺ ὑποβλήθηκαν μετὰ τὸ δικό μου ἔχουν δημοσιευθεῖ.

Διευκρίνηση: 3,5% τῶν $7,1 δις εἶναι μόνο €3,8 δις σημερινά, τὰ ὁποῖα ἂν τοκιστοῦν ἐπὶ 66 ἔτη μὲ 3% ἐπιτόκιο, γίνονται €26,7 δις σημερινά.

Περισσότερα στὴν ἀνάρτηση «Μᾶς ὀφείλουν οἱ Γερμανοὶ ἀποζημιώσεις;».

Περὶ ἐθνικισμοῦ

Ἕκαστος τόπος ἔχει τὴν πληγήν του: ἡ Ἀγγλία τὴν ὀμίχλην, ἡ Αἴγυπτος τὰς ὀφθαλμίας, ἡ Βλαχία τὰς ἀκρίδας καὶ ἡ Ἑλλὰς τὸν πατριωτισμόν – Ἐμμανουὴλ Ροΐδης.

Ἀφορμὴ στάθηκε ἡ ἀνάρτηση «ΚΑΤΑΡΓΗΣΑΤΕ ΤΗ ΧΩΡΑ τῆς Alienellin:

Ο Θόδωρος έφτυσε πάλι την τσίχλα και μας ανακοίνωσε ότι ανέκαθεν θεωρούσε τις παρελάσεις γελοίες. Η άποψη αυτή φοριέται πολύ τελευταία. Να καταργηθούν οι παρελάσεις, η στρατιωτική θητεία και ο εθνικός ύμνος, έτσι είναι de rigueur να υποστηρίζουμε σήμερα.

Σχεδὸν ἀνέκαθεν ἀντιπαθοῦσα τὶς παρελάσεις. Ἡ τελευταία φορὰ ποὺ συμμετεῖχα σὲ τέτοια μαθητικὴ ἐκδήλωση –κληροδότημα τοῦ Μεταξᾶ– ἦταν στὸ… νηπιαγωγεῖο, ὅταν εἶχα ἀκόμη τὸ ἀκαταλόγιστο.

Ἐπίσης ποτὲ δὲν ἀνέμισα σημαῖες (κράτους, κόμματος ἢ ποδοσφαιρικῆς ὁμάδας) καὶ κοιτῶ μ’ ἔκδηλη ἀπορία ὅσους εὐφραίνονται ὅταν τὸ κάνουν.

Τοὺς ἐθνικοὺς ὕμνους τοὺς κατατάσσω μὲ βάση τὴ μουσικὴ καὶ ποιητική τους ἀξία. Ἀπ’ αὐτὴν τὴν ἄποψη ὁ ὡραιότερος εἶναι τοῦ Ἰσραήλ.

Ἔχω παρατηρήσει μιὰν ἀντιστρόφως ἀνάλογη σχέση μεταξὺ ἐθνικῆς ὑπερηφάνειας καὶ ἀντικειμενικῆς πραγματικότητας. Στὴν Τουρκία, τὸν καιρὸ ποὺ οἱ τιμὲς ἄλλαζαν κάθε βδομάδα, εἶχα δεῖ σημαία ἀκόμα καὶ στὸ παράθυρο μιᾶς παράγκας. (Φαῒ εἴχανε;). Ἀντιθέτως, στὴ Γερμανία χρόνια ὁλόκληρα εἶχα νὰ δῶ σημαία, μὲ ἐξαίρεση μιὰ… γαλλικὴ στὴ σκεπὴ τοῦ κτηρίου τῶν δυνάμεων κατοχῆς. (Τώρα πιὰ βλέπεις καὶ καμιὰ σὲ μπαλκόνι ὅσο διαρκεῖ τὸ Πανευρωπαϊκὸ ἢ τὸ Μουντιάλ).

Το να μη σέβεσαι πέντε βασικά σύμβολα είναι σύμπτωμα αυτού ακριβώς του πράγματος: της γενικότερης νεοελληνικής τάσης να μη σέβεται τίποτα εκτός από την πάρτη του κι αυτή μόνο κοντόφθαλμα.

Ἔχω τὴν ἀκριβῶς ἀντίθετη ἐντύπωση: ὅτι πολλοὶ πατριῶτες τὴν πατρίδα τὴ χρειάζονται μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ τὴν κλέβουνε. Ἂν μᾶς κατακτήσει ἡ Τουρκία, πῶς θὰ διοριζόμαστε στὸ Δημόσιο; Πῶς θὰ γίνουμε βουλευτές; Πῶς θὰ παίρνουμε μίζες γι’ ἀμυντικὲς δαπάνες; Πῶς θὰ ἐξαπατᾶμε τοὺς συμπατριῶτες μας; Δηλαδὴ τὰ σύμβολα τῆς πατρίδας μᾶλλον τὰ ἔχει ἀνάγκη αὑτὸς ποὺ κλέβει (στὸ ὄνομα πάντα τῆς πατρίδας), παρὰ ὁ τίμιος.

Με τα λόγια σου περί Γερμανίας επιβεβαιώνεις τα δικά μου. Αν αύριο η Αυστρία έστελνε μερικά μαχητικά να κόβουν βόλτες πάνω από το κεφάλι της Άγκελα, ποια πιθανότητα δίνεις να ξαναβγούν οι σημαίες στα μπαλκόνια σας;

Οἱ σημαῖες δὲν πρόκειται νὰ ξορκίσουν τὰ μαχητικά. (Στὴ Γερμανία ὁ κόσμος δὲν πολυπιστεύει στὴν ἀποτροπαϊκὴ δύναμη τῶν φυλακτῶν). Θὰ τὰ διώξει ἡ διπλωματία, κι ἂν αὐτὴ ἀποτύχει, τότε ὁ στρατὸς, στηριζόμενος σὲ ἰσχυρὴ οἱκονομία. (Ἢ ἴσως οἱ σημαῖες νὰ ξαναβγοῦν στὰ γερμανικὰ μπαλκόνια. Ποιός ξέρει, μᾶζες εἶναι αὐτές, ὅχι τέρατα λογικῆς. Τὸ ἐρώτημα εἶναι: θὰ κάνουν καλὰ ἢ ἄσχημα νὰ τὶς ξαναστήσουν; Ἄσχημα, λέω ἐγώ, ἡ συναισθηματικὴ φόρτιση κι οἱ ὑστερικὲς ἀντιδράσεις καλὸ δὲν κάνουν).

Ἡ σημαία γιὰ μένα εἶν’ ἕνα κομμάτι πανί. Τίποτα παραπάνω. Γι’ αὐτὸ καὶ δὲν μπορῶ νὰ καταλάβω τὴ μανία μὲ τὴ σημαία τοῦ Γλέζου καὶ τοῦ Σάντα, ἢ τοῦ Σολωμοῦ Σολωμοῦ καὶ τῶν Τούρκων ποὺ τὸν ἐκτέλεσαν. Ἀξίζει νὰ ρισκάρεις τὴ ζωή σου γιὰ νὰ κατεβάσεις ἕνα κομμάτι πανί; Ἀξίζει ἕνα κομμάτι πανὶ τὴ ζωὴ ἑνὸς ἀνθρώπου, ποὺ συνεχίζεις νὰ τὸν πυροβολεῖς ἐνῶ ἔχει πέσει πληγωμένος στὸ ἔδαφος καὶ προφανῶς δὲν εἶναι πιὰ σὲ θέση νὰ ξανασκαρφαλώσει στὸν ἱστό;

Καταλαβαίνω ὅμως ὅτι γιὰ πάρα πολλοὺς ἀνθρώπους τὸ πανὶ αὐτὸ εἶναι ἱερὸ καὶ τόσο πολύτιμο ποὺ ν’ ἀξίζει νὰ δώσεις γι’ αὐτὸ ἀκόμη καὶ τὴν ἴδια σου τὴ ζωή. Κι ἀνατριχιάζω…

(Αν και δεν καταλαβαίνω γιατί θεωρείς τη Γερμανία χαρακτηριστικό παράδειγμα – δεν έχει και πολλά πράγματα που να θέλει να θυμάται από το παρελθόν της, αλλά τεσπάν).

Ἐδῶ ἔχω τρεῖς ἐνστάσεις.

• Πρῶτον: κάθε χώρα ὀφείλει νὰ θυμᾶται τὸ παρελθόν καὶ τὸ δικό της καὶ ὅλης τῆς ἀνθρωπότητας. Ἀλλιῶς δὲν θὰ διδαχθεῖ ἀπ’ τὴν Ἱστορία καὶ θὰ εἶναι καταδικασμένη νὰ ἐπαναλάβει τὰ ἴδια λάθη.
• Δεύτερον: ἡ Γερμανία εἶναι χώρα μὲ μεγάλο παρελθὸν κι ἐξαιρετικὴ προσφορὰ πρὸς τὴν ἀνθρωπότητα. Δὲν ἔχει λόγο νὰ μὴν τὸ θυμᾶται. Δυστυχῶς ἡ προσφορά της θὰ μείνει παντοτινὰ κηλιδωμένη ἀπ’ τ’ Ὁλοκαύτωμα. (Ἢ ἴσως κάποτε νὰ ξεχαστεῖ κι αὐτό· στὸ ἄκουσμα τῆς λέξης «Ἀθῆνα» σοῦ ‘ρχονται στὸ μυαλὸ οἱ φιλόσοφοι, οἱ τραγωδοί, οἱ ρήτορες, ὁ Παρθενῶνας — ὄχι ἡ σφαγὴ τῆς Μήλου καὶ οἱ ἄλλες θηριωδίες τοῦ Πελοποννησιακοῦ Πολέμου).
• Τρίτον: τὸ παρελθὸν δὲν διδάσκεται μὲ παρελάσεις, σημαῖες κι ἐθνικοὺς ὕμνους, ἀλλὰ μὲ καλὸ κι ἀντικειμενικὸ μάθημα ἱστορίας, χωρὶς ἀπόκρυψη γεγονότων, χωρὶς συναισθηματικὴ φόρτιση καὶ χωρὶς παραμύθια τῆς Χαλιμᾶς μὲ Ἁγίες Λαῦρες, Κρυφὰ Σχολειὰ κτλ. Ἐδῶ ρωτᾶνε τοὺς μαθητὲς (ποὺ μόλις ἔχουν παρελάσει) τί ἑορτάζει τὸ Ἔθνος τὴν 25η Μαρτίου, κι αὐτοὶ ἀπαντᾶνε: τη νίκη κατά των Περσών ή κατά των Ιταλών. Σ’ ἐπιθεώρηση στὸ στρατό –παρεμπιπτόντως, ἀμέσως πρὶν ἀπὸ παρέλαση– κανεὶς ἀπ’ τὸ λόχο μου δὲν ἤξερε τί γιορτάζουμε τὴ 17η Νοεμβρίου κι ἕνας Δωδεκανήσιος στρατιώτης ἀπάντησε ὅτι τὸ ’40 οἱ Ἰταλοὶ μᾶς ἐπιτέθηκαν ἀπ’ τὰ Δωδεκάνησα. Ἀντιθέτως στὴ Γερμανία οἱ ἄνθρωποι διδάσκονται καὶ γνωρίζουν τὸ παρελθόν τους, τὸ πραγματικὸ παρελθόν, συμπεριλαμβανομένων τῶν μελανῶν κηλίδων. Φυσικὰ τὸ Ὁλοκαύτωμα δὲν διδάσκεται μὲ παρελάσεις. Τὸ ἀντίθετο: ξεχνιέται μὲ παρελάσεις.

Να σταματήσουμε να αυτοπροσδιοριζόμαστε ως έθνη. Να μην έχουμε διαφοροποιητικά στοιχεία, να μην έχουμε ξεχωριστή μνήμη, ιστορία, ούτε καν διαφορετική γλώσσα.

Μὰ ἡ ξεχωριστὴ μνήμη, ἱστορία καὶ γλῶσσα δὲν ἐμφανίστηκαν μαζὶ μὲ τὰ ἔθνη στὰ τέλη τοῦ 18ου αἰῶνα. Καὶ πρὶν μιλοῦσαν οἱ ἄνθρωποι χιλιάδες διαφορετικὲς γλῶσσες καὶ εἶχαν δεκάδες διαφορετικοὺς πολιτισμούς.

Αυτό βέβαια θα δημιουργούσε ένα άλφα πρόβλημα σε μερικές περιπτώσεις, Όπως στους Ολυμπιακούς, ας πούμε. Δεν θα υπήρχαν χώρες να διαγωνιστούν μεταξύ τους, αλλά καλύτερα, γιατί στα χρυσά μετάλλια δεν θα ξέρανε τι τραγούδι να παίξουνε, αφού δεν θα υπήρχαν οι εθνικοί ύμνοι. Θα μπορούσαν βέβαια να το αφήσουν στην ευχέρεια του νικητή, αλλά αυτό θα ήταν πρόβλημα αν αυτός διάλεγε χιπ-χοπ με βρομόλογα, ας πούμε.

Οἱ νεότεροι Ὀλυμπιακοὶ Ἀγῶνες εἶναι δημιούργημα τοῦ ἐθνικισμοῦ. Ὁ άθλητής ἀντὶ ν’ ἀφιερώσει τὴ νίκη του στοὺς θεούς τοῦ Δωδεκαθέου, τὴν ἀφιερώνει στὴ χώρα του. Δὲν καταλαβαίνω γιατί οἱ ἀθλητὲς πρέπει σώνει καὶ καλὰ νὰ ἐκπροσωποῦν τὴ χώρα τους καὶ ἡ ἀπονομὴ μεταλλίων νὰ συνοδεύεται ἀπ’ τὴν ἀνάκρουση τοῦ ἐθνικοῦ ὔμνου (ἢ ἄλλου μουσικοῦ κομματιοῦ). Χωρὶς φανφάρες δηλαδὴ δὲ γίνεται;

Ὡραῖα, λοιπόν. Τὰ καταργοῦμε ὅλα. Καὶ τώρα τί θὰ γένουμε χωρὶς γαλανόλευκες; Πῶς θὰ δείξουμε τὴν ἐθνική μας λεβεντοσύνη χωρὶς παρέλαση; Πῶς θὰ παιανίσουμε στὰ πέρατα τῆς γῆς τὴ δόξα τῆς πατρίδας μας χωρὶς ἐθνικὸ ὕμνο;

Στρέφοντας τὸν ἐθνικισμὸ πρὸς τὰ μέσα: ἀρχίζοντας νὰ πληρώνουμε κανονικὰ τοὺς φόρους μας, να ζητᾶμε ἀπόδειξη, νὰ κόβουμε εἰσιτήριο, νὰ μὴν πετᾶμε τὸ χαρτάκι στὸ δρόμο, νὰ μὴν καταστρέφουμε τὴ δημόσια περιουσία, νὰ εἴμαστε τίμιοι στὶς συναλλαγές μας μὲ τοὺς ἄλλους, νὰ μὴν δωροδοκούμαστε καὶ νὰ μὴν δωροδοκοῦμε, νὰ μὴν κλέβουμε ρεῦμα ἀπ’ τὴ ΔΕΗ, νὰ μὴν κάνουμε καὶ νὰ μὴν δεχόμαστε ρουσφέτι, νὰ μὴν δίνουμε καὶ νὰ μὴν παίρνουμε ἐπιδόματα δῆθεν τυφλότητος καὶ ἄσθματος.

Γιὰ ν’ ἀντιμετωπίσουμε τὴν Τουρκία χρειαζόμαστε ἰσχυρὴ οἰκονομία. Τὰ πλοῖα καὶ τὰ τεθωρακισμένα θέλουν καύσιμα γιὰ νὰ κινηθοῦν. Ποῦ θὰ τὰ βροῦμε μὲ τὸ κράτος σὲ κατάσταση χρεοκοπίας; Τὰ κανόνια θέλουν πυρομαχικά. Τ’ ἀεροπλάνα βενζίνη καὶ πυραύλους. Ποῦ θὰ τὰ βροῦμε αὐτὰ μὲ τόση φοροδιαφυγή; Ἢ θὰ καταρρίψουμε τὰ ἐχθρικὰ μαχητικὰ μόνο μὲ τὴ λεβεντιά; Ἂν ἀγαπᾶμε τόσο τὴν πατρίδα μας ὅσο λέμε, τότε γιατὶ τὴν κλέβουμε καὶ τὴν καταστρέφουμε συστηματικά;

Ἂν θέλουμε σώνει καὶ καλὰ σημαῖες, ἔχω τὴν ἑξῆς πρόταση: πάρτε τὴ φορολογική σας δήλωση –ὅπου φυσικὰ ἔχετε εὐσυνείδητα δηλώσει ὅλα σας τὰ εἰσοδήματα– καὶ συρράψετέ τη μὲ τὶς ἀποδείξεις –τὶς ὁποῖες σὰν καλοὶ πατριῶτες ποτὲ δὲν λησμονήσατε νὰ ζητήσετε– φτιάχνοτας μιὰ μεγάλη σημαία, καὶ κρεμᾶστε τη μὲ περηφάνεια στὸ μπαλκόνι. Αὐτὸς ὁ πατριωτισμός, μάλιστα.

Τέλος, ἂν ποτὲ στείλουμε ἀνθρώπους στὸ Φεγγάρι ἢ τὸν Ἄρη ἢ ἔστω ὁ στρατός μας προελάσει ξανὰ νικηφόρος μέχρι τὴν Βακτριανή, δὲν ἔχω ἀντίρρηση νὰ στήσουμε ἐκεῖ μὲ περισσὴ περηφάνεια τὴ σημαία μας. Μέχρι τότε καλὰ θὰ κάνουμε νὰ ἔχουμε περηφάνεια ἀνάλογη τῶν ἐπιτευγμάτων μας καὶ ὄχι ἀντιστρόφως ἀνάλογη πρὸς αὐτά.

Ἄλλο ἑλληνικὸ ἀλφάβητο, ἄλλο κυριλλικό

Στὴν ἱσπανικὴ ἐφημερίδα El Mundo δημοσιεύθηκε πρόσφατα ἕνα ἀφιέρωμα στὸν Μανώλη Γλέζο τοῦ Θοδωρῆ Γεωργακόπουλου, στὸν ἱστότοπο τοῦ ὁποίου βρίσκει κανεὶς τόσο τὸ πρωτότυπο κείμενο στ’ Ἀγγλικά, ὅσο καὶ τὸ ἱσπανικὸ δισέλιδο ὅπως ἀκριβῶς δημοσιεύθηκε στὴν ἔντυπη ἔκδοση τῆς ἐφημερίδας.

Ἡ δεύτερη σελίδα εἰκονίζει κι ἕνα γραμματόσημο ποὺ εἶχ’ ἐκδοθεῖ πρὸς τιμὴν τοῦ Μανώλη Γλέζου. Ἡ λεζάντα γράφει:

1952. HÉROE NACIONAL. La hazaña le convirtió en un símbolo de la dignidad griega ante las invasiones extranjeras. El Estado decidió honrarle con un sello, con la Acrópolis al fondo.

1952. ΕΘΝΙΚΟΣ ΗΡΩΑΣ. Ὁ ἆθλος τὸν ἔκανε σύμβολο τῆς ἑλληνικῆς ἀξιοπρέπειας ἐνάντια στὶς ἐχθρικὲς εἰσβολές. Τὸ κράτος ἀποφάσισε νὰ τὸν τιμήσει μ’ ἕνα γραμματόσημο, μὲ φόντο τὴν Ἀκρόπολη.

Περίεργο. Τὸ γραμματόσημο γράφει 1959, ὄχι 1952. Στὸ κείμενο γράφει καθαρὰ ὅτι καὶ τὸ 1952 καὶ τὸ 1959 ὁ Γλέζος ἦταν στὴ φυλακή. Πῶς γίνεται τὸ ἴδιο κράτος ποὺ καταδικάζει κάποιον ὡς προδότη σὲ θάνατο, ἐξορία ἢ πολυετὴ κάθειρξη, νὰ τὸν τιμᾶ ταυτόχρονα ὡς ἐθνικὸν ἥρωα μ’ ἀναμνηστικὰ γραμματόσημα;

Μιὰ προσεκτικὴ ματιὰ δείχνει ὅτι ἡ ἐπιγραφὴ δὲν εἶναι στὰ Ἑλληνικά, ἀλλὰ στὰ Ρώσικα! Γράφει:

Свободу герою греческого народа Манолису Глезосу!

Λευτεριὰ στὸν ἥρωα τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ Μανώλη Γλέζο!

Στὴν ἑλληνικὴ Wikipedia βρίσκει κανεὶς τὰ ἑξῆς ἐνδιαφέροντα:

Σημειώνεται ότι η Σοβιετική Ταχυδρομική Υπηρεσία εξέδωσε το Δεκέμβριο του 1959 αναμνηστική σειρά με ένα μόνο γραμματόσημο με προσωπογραφία του Μανόλη Γλέζου. Σε αντίδραση της συγκεκριμένης έκδοσης, η Ελληνική Κυβέρνηση εξέδωσε σειρά δύο γραμματοσήμων με τη προσωπογραφία του Ίμρε Νάγκι. Και οι δύο χώρες απέσυραν τις σειρές αμέσως.

Tα τεχνικά χαρακτηριστικά του ελληνικού γραμματοσήμου το οποίο φέρει τη φιγούρα του Ίμρε Νάγκυ είναι τα εξής:

• Επιγραφή : Ιμρε Νάγκυ (1896 – 1958) ¨Ελευθερία εις τους λαούς¨
• Έναρξη κυκλοφορίας: 09 Δεκεμβρίου 1959
• Παύση κυκλοφορίας: 17 Δεκεμβρίου 1959 – Αμοιβαία απόσυρση με το αντίστοιχο ρωσικό γραμματόσημο με τη φιγούρα του Μανόλη Γλέζου.
• Αριθμός κομματιών στη σειρά :2
• Ονομαστικές αξίες: 4,50 Δρχ και 6 Δρχ
• Oδόντωση 13Χ131/2
• Yδατόσημο: κορώνα,

Κυκλοφόρησαν 229.941 και 210.177 των 4,50 και 6 Δρχ αντίστοιχα.

Ἡ πληροφορία γιὰ τὴν σοβιετικὴ προέλευση τοῦ γραμματοσήμου ὑπάρχει καὶ στὴν ἀγγλικὴ καὶ στὴ γερμανικὴ καὶ στὴ ρωσικὴ Wikipedia. Τί δημοσιογράφοι εἶναι αὐτοὶ ποὺ δὲν μποροῦν νὰ ξεχωρίσουν τὸ κυριλλικὸ ἀλφάβητο ἀπ’ τὸ ἑλληνικὸ ἢ νὰ προσέξουν τὶς ἀντιφάσεις μεταξὺ τοῦ κειμένου καὶ τῆς λεζάντας ἢ νὰ διαβάσουν τὸ σχετικὸ λῆμμα στὴ Wikipedia; Καὶ νὰ πεῖς ὅτι δὲν εἶν’ ἐνδιαφέρον στοιχεῖο μιᾶς βιογραφίας, στὸ ἐσωτερικὸ νὰ θεωρεῖσαι προδότης καὶ στὸ ἐξωτερικὸ ἥρωας; Τέτοιες λεπτομέρειες σὲ κάνουν νὰ αἰστανθεῖς τί ἐστι Ψυχρὸς Πόλεμος!

Σημειωτέον ὅτι κι ἡ ἀσπρόμαυρη φωτογραφία τοῦ Μανώλη Γλέζου στὴν ἀριστερὴ σελίδα τοῦ δισέλιδου χρησιμοποιήθηκε

Ε.Λα.Δ.Α καὶ πραγματικότητα

Ποιά εἶναι ἡ ἐπαφὴ τῶν ἱδρυτῶν τὴς Ἑνιαίας Λαϊκῆς Δημοκρατικῆς Ἀντίστασης Μίκη Θεοδωράκη καὶ Μανώλη Γλέζου μὲ τὴν πραγματικότητα;

Τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 2011 ὁ Μίκης Θεοδωράκης παραχώρησε συνέντευξη στὸν Γιῶργο Παπαδάκη. Ὁ δημοσιογράφος δηλώνει λάμποντας (00:13-00:34):

Παπαδάκης: Ξέρετε κάτι; Απ' όλες τις δουλειές που έχω κάνει, έχω φυλάξει κάνα δυο τρία πράγματα: μια τηλεφωνική συνέντευξη με το Μάνο Χατζιδάκι στην κρατική τηλεόραση και η συνέντευξη με σας πριν από 15 χρόνια ακριβώς. Σας ξαναβρίσκω κι είναι μεγάλη μου χαρά και τιμή κ. Θεοδωράκη!

Ὀ Μίκης Θεοδωράκης ἰσχυρίστηκε τὰ παρακάτω (02:17-03:22):

Θεοδωράκης: Στη σύμβαση αυτή που έγινε τώρα, ενώ σε όλες τις άλλες, τα δάνεια τα οποία κάναμε, εξαιρούνταν τουλάχιστον τα εθνικά μας μνημεία, λέω μόνο ένα, τούτη τη φορά, στη σύμβαση μέσα υπάρχουν κι έχουν βγει στο σφυρί, η Ακρόπολη, η Ολυμπία, η Επίδαυρος, τα εθνικά μας μνημεία, μάλιστα την Ακρόπολη την έχουν εκτιμήσει στις εκατό χιλιάδες… δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή εάν εμείς δεν μπορούμε να πληρώσουμε τα εκατό δισεκατομμύρια, μπορεί αυτός που μας τα ‘χει δανείσει να την πάρει, να την αγοράσει, να την κάνει δική του, ή μπορεί να την πουλήσει σε κάποιον άλλον, μπορεί να την πουλήσει π.χ. στους Τούρκους και μια μέρα να ξυπνήσουμε με την τουρκική σημαία πάνω στην Ακρόπολη. Αυτό που σας λέω δεν είναι σενάριο φαντασίας.

Ὁ δημοσιογράφος οὔτε ποὺ ἄνοιξε τὸ στόμα του νὰ τὸν ἐπαναφέρει στὴν πραγματικότητα καὶ νὰ ἐνημερώσει τοῦς τηλεθεατὲς ὅτι ὅλ’ αὐτὰ εἶναι ψέματα. Μόλις στὸ ἕκτο λεπτὸ τοῦ βίντεο ἀντέδρασε, ἀλλὰ σὲ ἄλλο ζήτημα.

Δὲν θέλησα νὰ παρακολουθήσω τὸ δεύτερο καὶ το τρίτο βίντεο τῆς συνέντευξης. Ποιός ξέρει τί ἄλλο εἴπανε… Μάθαμε τουλάχιστον ὅτι γιὰ τὰ δάνεια τοῦ Δημοσίου ἀπαιτεῖται ἡ ἔγκριση τῶν ⅗ τῆς Βουλῆς (00:58-02:17):

Θεοδωράκης: Η παρουσία της Τρόικα εδώ είναι παράνομη και οποιεσδήποτε ενέργειες κάνει η Τρόικα είναι παράνομες. Κι απορώ πώς δεν έχει ακόμα παρέμβει η ελληνική δικαιοσύνη. Κι είναι παράνομη γιατί: στηρίζεται επάνω σε μία απόφαση της κυβέρνησης η οποία είναι άκυρη και είναι άκυρη γιατί όταν πρόκειται για δάνειο, ε… κρατικό δάνειο, είναι υποχρεωμένο να περνά απ’ τα ⅗ της Βουλής και να επικυρώνεται απ’ τα ⅗ της Βουλής –πράγμα το οποίο δεν έγινε– και να υπογραφεί απ’ τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας –που επίσης δεν έγινε. Δηλαδή έχουμε τώρα μια σύμβαση η οποία ούτε λίγο ούτε πολύ μας δεσμεύει, μας δίνει την εθνική μας αυτοδυναμία με μία υπογραφή του κ. Παπακωνσταντίνου και μόνο. Και η σύμβαση αυτή, ο κ. Κασιμάτης, που είπατε, προχτές, την έχει χαρακτηρίσει ως την πρώτη και μοναδική στον κόσμο.

Οὔτε κι αὐτὸ μπῆκε στὸν κόπο νὰ τὸ διορθώσει ὁ δημοσιογράφος.

Ὅταν ὁ Θεοδωράκης τὸν ρώτησε ἂν μετάνιωσε ποὺ τὸν κάλεσε, ὁ δημοσιογράφος ἀπάντησε «Μὰ κάθε ἄλλο» (10:59-11:16):

Θεοδωράκης: Με καλέσατε εσείς, ελπίζω να μη μετανιώσατε γι’ αυτά που ακούσατε.

Παπαδάκης: Μα κάθε άλλο παρά, τι λέτε κ. Θεοδωράκη, νομίζω ότι είτε συμφωνεί είτε διαφωνεί κάποιος, όταν ακούει μια προσωπικότητα όπως εσείς, μπορεί να ενισχύσει τα επιχειρήματά του, έστω και διαφορετικές απόψεις να έχει.

Ὁ Μανώλης Γλέζος, πάλι παραχώρησε συνέντευξη στὴν τουρκικὴ ἐφημερίδα Hürriyet (2012-02-24). Ἰδοῦ ἕνα ἀπόσπασμα:

Almanya’nın Yunanistan’a yaklaşımını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Πῶς ἀξιολογεῖτε τὴν προσέγγιση τῆς Γερμανίας στὴν Ἑλλάδα;

Adeta bizden intikam almak istiyorlar. Başbakan Merkel’e bir sorum var: Bu kin niye?
Θέλουν ἁπλῶς νὰ μᾶς ἐκδικηθοῦν. Ρωτῶ τὴν πρωθυπουργὸ Μέρκελ: γιατί αὐτὸ τὸ μῖσος;

Νὰ μᾶς ἐκδικηθοῦν γιὰ ποιό πρᾶγμα; Ποὺ τοῦς κλέψαμε τὴ σημαία ἀπ’ τὴν Ἀκρόπολη; Γιατὶ μᾶς μισοῦν; Ποὺ τοὺς συντρίψαμε στὸν Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο καὶ μπήκαμε νικητὲς στὸ Βερολίνο;

Ya tüm Avrupalıların tavrı?
Καὶ ἡ στάση ὅλων τῶν Εὐρωπαίων;

Avrupalılar nankör çıktı.
Οἱ Εὐρωπαῖοι βγῆκαν ἀχάριστοι.

Τί χάρη δηλαδὴ μᾶς χρωστοῦν οἱ ἀχάριστοι; Ποὺ βρήκαμε τ’ ἀλφάβητο;

Avrupa’daki “Yunanlar tembel” iddiasına ne diyorsunuz?
Τί λέτε γιὰ τὸν ἰσχυρισμὸ ποὺ ἀκούγεται στὴν Εὐρώπη ὅτι «οἱ Ἕλληνες εἶναι τεμπέληδες»;

Hayır. Yunan halkı hem çalışkan hem de mağrur. Kurnaz olanı, haksız olanı, haksızlığı sevmez.
Δὲν εἶν’ ἔτσι. Ὁ ἑλληνικὸς λαὸς εἶναι κι ἐργατικὸς καὶ περήφανος. Δὲν τοῦ ἀρέσει ἡ παγαποντιὰ κι ἡ αδικία.

Μόνο ποὺ τὴν κρύβει ἐπιμελῶς τὴν περηφάνεια του καὶ τὴ φιλοτιμία του ὅταν φοροδιαφεύγει μὲ χίλιους τρόπους, ὅταν δίνει καὶ παίρνει φακελάκι, ὅταν λαδώνει καὶ λαδώνεται, ὅταν δίνει καὶ παίρνει ρουσφέτι, ὅταν χτίζει καὶ νομιμοποιεῖ αὐθαίρετα, ὅταν ρυπαίνει καὶ καταστρέφει τὴν ὄμορφή του πατρίδα, ὅταν κλέβει τὰ παιδιά του.

Yunanistan 360 milyar Euro dış borçla nasıl kalkınabilir?
Πῶς θ’ ἀνορθωθεῖ ἡ Ἑλλάδα μὲ 360 δισεκατομμύρια ἐξωτερικὸ χρέος;

Yunanistan’ın aslında borcu yok. Borçların hepsi faiz. Almanya 2. Dünya Savaşı için Yunanistan’a tazminat ödesin. O zaman borcumuz sıfıra düşer.
Στὴν πραγματικότητα ἡ Ἑλλάδα δὲν ἔχει χρέος. Τὸ σύνολο τῶν χρεῶν εἶναι τόκοι. Νὰ πληρώσει ἡ Γερμανία στὴν Ἑλλάδα ἀποζημίωση γιὰ τὸν Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο καὶ τὸ χρέος μας θὰ μηδενιστεῖ.

Προφανῶς ἀναφέρεται στὴ Θεωρία Καζάκη, ἡ ὁποῖα ἰσχύει γιὰ ὅλα τὰ κράτη τοῦ κόσμου, ὄχι μόνο γιὰ τὴν Ἑλλάδα. Εἶναι ἐπίσης γεγονὸς ὅτι πολλὲς χῶρες θὰ μηδένιζαν το χρέος τους ἂν λάμβαναν κάποτε τὶς γερμανικὲς ἀποζημιώσεις προσαυξημένες μὲ τὸ νόμιμο τόκο. Ἂν ἐφαρμοστεῖ αὐτὴ ἡ ἰδέα, ἡ οἰκονομικὴ κρίση θὰ ἐξαφανιστεῖ ἀπ’ τὴν Εὐρώπη!

Θυμᾶται κανεὶς τὰ λόγια τοῦ Νίκου Δήμου:

Ὁ Ἕλληνας προσπαθεῖ σὲ κάθε τομέα νὰ εἶναι ἐκτὸς πραγματικότητας. Καὶ μετὰ εἶναι δυστυχὴς, διότι εἶναι ἐκτὸς πραγματικότητας (καὶ μετὰ εἶναι εὐτυχής… διότι εἶναι δυστυχής).

Ἀπ’ αὐτὴ τὴν ἄποψη ὁ Μίκης Θεοδωράκης καὶ ὁ Μανώλης Γλέζος εἶναι δύο ἀπ’ τοὺς πλέον ἀντιπροσωπευτικοὺς Ἕλληνες καὶ τὸ κόμμα τους τὸ πλέον ἑλληνικό…