Στὸ ἱστoλόγιο τοῦ Νίκου Σαραντάκου ἡ καταγωγὴ τῆς φράσης «Έρδε Μπούμπουλη» ἐξηγεῖται ὡς ἑξῆς: [Η] αρβανίτικη έκφραση «Έρδε Μπούμπουλη» (νομίζω ότι) ακουγόταν όταν ο Δημήτριος Μπούμπουλης, ο άντρας της πολύ γνωστότερης Μπουμπουλίνας, έκανε επίθεση στους αλγερίνους πειρατές.
Ἀκουστὰ εἶχα μιὰν ἐντελῶς διαφορετικὴ ἱστορία, ὁ Μπούμπουλης τῆς ὁποίας δὲν εἶναι ὁ σύζυγος τῆς Λασκαρίνας, ἀλλὰ κάποιος βουλευτὴς Σπετσῶν ἢ Ὕδρας – ὡς γνωστὸν καὶ στὰ δύο νησιὰ εἶχε δοθεῖ ἐπὶ ἑκατὸ χρόνια τὸ προνόμιο νὰ ἐκλέγουν δικό τους βουλευτὴ εἰς ἔνδειξη εὐγνωμοσύνης γιὰ τὴν προσφορά τους τὸ 1821. Ὄντως ὑπῆρξε ἕνας Γεώργιος Μπούμπουλης, βουλευτὴς Σπετσῶν, ἐγγονὸς τῆς Λασκαρίνας (ὄχι γιός της, ὅπως γράφει λανθασμένα ἡ Wikipedia, ἀφοῦ ἐκείνη εἶχε σκοτωθεῖ ἤδη ἀπὸ τὸ 1825, δυὸ χρόνια πρὶν γεννηθεῖ ἐκεῖνος, ἤδη πολὺ μεγάλη γιὰ νὰ κάνει παιδιά).
Αὐτὸς ὁ Μπούμπουλης λοιπὸν εἶχε τὸ συνήθειο νὰ προσέρχεται ἀργοπορημένος στὴν ἀναστάσιμη λειτουργία. Ὁ ἱερέας, ποὺ δὲν μποροῦσε νὰ κάνει τὴν Ἀνάσταση ἀπόντως κοτζὰμ βουλευτοῦ, ὅταν εἶχε ἐξαντλήσει ὅλα τὰ τροπάρια καὶ τοὺς ψαλμοὺς ποὺ γνώριζε, ρωτοῦσε ψιθυριστὰ τὰ παπαδοπαίδια:
–Erdhe Bubuli? (Ἦρθε ὁ Μπούμπουλης;)
–Nuku erdhe! (Δὲν ἦρθε!)
Ἄντε ὅλα τὰ τροπάρια ἀπὸ τὴν ἀρχή καὶ δυὸ καὶ τρεῖς φορές. Κάποτε ἔφτανε ὁ βουλευτής κι οἱ πεινασμένοι καὶ νυσταγμένοι ἀπὸ κάτω φώναζαν τοῦ παπᾶ:
–Erdhe, erdhe!
–Χριστό-ος-α-ανέ-εστη-η-έ-εκ-νε-εκρών…
Σημείωση: ὁ τύπος erdhe εἶναι λάθος. Τὸ ὀρθὸ εἶναι erth. Περισσότερα σὲ σχόλιο.
10 σχόλια
Comments feed for this article
2011/10/08 στἰς 10:48
Michalis Melidonis
erdha dhe unë!
…….
όπως έγραφε η βικιπαίδεια 🙂
……
nuku αρβανίτικα αντί αλβανικό nuk (πιό εύρυθμο ακούγεται)
…..
και πιθανότερη η πολιτική ερμηνεία κατά το έρδε Κώτσο, παρά η πολεμική
2011/10/08 στἰς 13:28
Ein Steppenwolf
I mirëpritur! (Καλά το είπα;)
Εδώ που τα λέμε και οι δύο ιστορίες μπορεί να είναι αληθινές. Η έκφραση κάνει και για ιαχή –πολεμική ή προεκλογική– και για απορία παπά. Οπότε το θέμα είναι ποια χρήση ακριβώς έκανε την φράση διάσημη.
2011/10/08 στἰς 17:32
Michalis Melidonis
για να ψάξουμε…
το σωστό είναι έρδι
το έρδε είναι β’ ενικό
mirë se erdhe (καλώς που ήρθες)
mirëserdhe καλώς όρισες
(( i mirëpritur σημαίνει εκτός από
καλώς όρισες και αποδεκτός και φιλοξενούμενος
κατα λέξη “καλοδεχούμενος))
erdha erdhe erdhi erdhëm erdhët erdhën
αρβανίτικο τραγούδι
http://www.mla.gr/song_info?song_id=11980
Σκόιτι Κρέσσμα έρδι Πάσκα
πέρασε η Σαρακοστή ήρθε το Πάσχα
από σχόλιο στο youtube
grate kanë vëllezër
οι γυναίκες έχουν αδέλφια
edhe vëllezër kanë dyfek me voli (plump)
και τα αδέρφια έχουν ντουφέκι με βόλι
……edhe pastaj……zjarrmë! “erdhi bubuli”!
και μετά…φωτιά! “ήρθε ο Μπούμπουλης”!
2-1 υπέρ της πολεμικής ερμηνείας
το bubullimë, βροντή
να είναι παρατσούκλι από τη δράση του ως μπουρλοτιέρης (;)
Και αν συνδυάσουμε και από την δική σου ιστορία
τις αναστάσιμες μπαλοθιές
σίγουρα θάλεγαν “έρδι μπούμπουλι!” 🙂
2011/10/08 στἰς 19:15
Ein Steppenwolf
Και καλοδεχούμενος είσαι και αποδεκτός και φιλοξενούμενος.
Υπάρχει σίγουρα διαλεκτική πολυτυπία. Αν δεν απατώμαι απαντάται και τύπος irdhe. Οπότε ή το erdhe είναι τρίτο πρόσωπο σε κάποια διάλεκτο ή έχει μεταφερθεί λάθος ή το θυμάμαι λάθος ή υπήρχε και «Ήρθες, Μπούμπουλη!» μαζί με το «Ήρθ’ ο Μπούμπουλης;» και κάποιος κάπου κάποτε τα μπέρδεψε. Λάθη στη μεταφορά έχουν συμβεί, π.χ. η έκφραση «άστε ντούα» είναι παραφθορά της ορθής.
Είχα ρωτήσει Αλβανό απ’ την Αλβανία και αν θυμάμαι καλά μου είχε πει ότι bubuli είναι ο πιτσιρίκος, ο μπόμπιρας.
2011/10/09 στἰς 10:52
Ein Steppenwolf
Έστειλα ημέιλ σε ειδικό…
Θεωρία:
ήρθα – erdha·
ήρθε – erdhe·
δηλαδή ότι το erdhe = ήρθε οφείλεται σ’ ελληνική επίδραση. Φυσικά η αλλαγή μπορεί να έγινε απ’ τους ελληνόφωνους που δεν γνώριζαν αρβανίτικα.
2011/10/18 στἰς 12:04
Ein Steppenwolf
Έλαβα την απάντηση ότι το θέμα έχει λυθεί στο δίτομο έργο του Τίτου Γιοχάλα «Ύδρα: Λησμονημένη γλώσσα».
Δυστυχώς από την απάντηση δεν καταλαβαίνω ποιο είναι το θέμα που λύθηκε: ο σχηματισμός του τρίτου προσώπου του erdha στ’ Αρβανίτικα ή η καταγωγή της φράσης;
2014/04/25 στἰς 00:41
Ein Steppenwolf
Λοιπόν, έψαξα στο βιβλίο του Τίτου Γιοχάλα και η ορθή φράση είναι «Εrth Βubuli?». Παραθέτω αυτούσια τα σχετικά αποσπάσματα:
2014/05/11 στἰς 23:43
Ein Steppenwolf
Το απόσπασμα από το έργο «Σπέτσες, Ιστορία-Λαογραφία» εδώ.
2011/10/24 στἰς 10:51
Ein Steppenwolf
Ο Γεώργιος Παχτίκος γράφει: «… είναι πασίγνωστον και το εν Ελλάδι τω Σαββάτω του Λαζάρου αδόμενον αλβανικόν δημώδες άσμα “Έρδε Λάζαρε περδέ” (= Ήρθες Λάζαρε στη γη, δηλ. αναστήθηκες)».
Πηγή: Μιχάλης Μελιδόνης.
2016/04/12 στἰς 22:13
Petros Haritatos
Εδώ η εικονογράφηση τού περιστατικού: https://opseistoukosmou.wordpress.com/diakrisi/erde-bouboulis/